Λόγοι περὶ τῶν ἀκάθαρτων πνευμάτων. Πατερικές διδαχές

Λόγοι περὶ τῶν ἀκάθαρτων πνευμάτων

Ὁ ἅγιος Νικόδημος μιλώντας γιὰ τὸν διάβολο καὶ τὸν πόλεμο, ποὺ κάνει στὸν ἄνθρωπο γράφει: «Ἤξευρε, ἀγαπητέ, ὅτι ὁ διάβολος δὲν φροντίζει δι᾽ ἄλλο, παρὰ διὰ τὴν ἰδικὴν μας ἀπώλειαν καὶ ὅτι δὲν πολεμεῖ ὅλους μὲ ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον.
Ὅταν ὁ διάβολος κρατῆ κανένα εἰς τὴν δουλείαν τῆς ἁμαρτίας, δὲν σπουδάζει εἰς ἄλλο, παρὰ νὰ τὸν τυφλώνη περισσότερον καὶ νὰ τὸν βγάνη ἀπὸ κάθε λογισμὸν καλόν, ποὺ ἠμπορεῖ νὰ τὸν παρακινήση εἰς τὸ νὰ γνωρίση τὴν δυστυχεστάτην του ζωήν· καὶ ὄχι μόνον τὸν βγάνει ἀπὸ λογισμοὺς μετανοίας, ἀλλὰ καὶ μὲ ἕτοιμες καὶ γρήγορες ἀφορμὲς τὸν κάνει ὁ τρισκατάρατος νὰ πίπτη συχνὰ εἰς τὴν ἰδίαν ἁμαρτίαν ἢ εἰς ἄλλας μεγαλυτέρας· ἀπὸ τοῦτο δὲ ἀποβαίνει ὁ ταλαίπωρος ἁμαρτωλὸς πλέον ἐσκοτισμένος καὶ τυφλός, ὥστε μὲ τὴν τυφλότητά του καταντᾶ νὰ κρημνίζεται εἰς τὴν ἕξιν τῆς ἁμαρτίας· καὶ ἔτσι τρέχοντας ὁ ἄθλιος ἀπὸ τὴν πρᾶξιν τῆς ἁμαρτίας εἰς μεγαλυτέραν τυφλότητα καὶ πάλιν ἀπὸ τὴν τυφλότητα εἰς μεγαλύτερα ἁμαρτήματα, κυκλογυρίζει σχεδὸν ὅλην τὴν ταλαίπωρον ζωὴν του μέχρι θανάτου, ἂν ὁ Θεὸς δὲν προμηθεύση τὴν σωτηρίαν αὐτοῦ μὲ τὴν χάριν του»1.



 Ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας ἑρμηνεύοντας ἀλληγορικὰ τὴν καταδυνάστευση τῶν Ἑβραίων-τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ-ἀπὸ τὸν Φαραὼ-δηλ. τὸν Σατανᾶ- λέγει: «Ἐπειδὴ εἴχαμε ὑποταχθεῖ σὲ φοβερὸ καὶ ἀσεβῆ δεσπότη, τὸν Σατανᾶ, βασανιζόμασταν μὲ τὸν πηλὸ καὶ τὴν κατασκευὴ πλίνθων, ἐννοῶ δηλαδὴ μὲ αὐτὰ ποὺ εἶναι γήινα καὶ ὅσα εἶναι πράγματα ἄξια περιφρόνησης καὶ γίνονται ὄχι χωρὶς κόπο.
Γιατὶ ἡ ἀπασχόληση μὲ τὴν ζωὴ αὐτή, ἔστω καὶ ἂν δὲν εἶναι ἄσκοπη δὲν εἶναι ἀπαλλαγμένη ἀπὸ κόπους. Καὶ σὰν ἐπιστάτες τῶν ἔργων τῶν ἀδικουμένων διόρισε ὁ Σατανᾶς τοὺς ἀκάθαρτους δαίμονες, δηλαδὴ τὶς ὑποταγμένες σὲ αὐτὸν δυνάμεις, οἱ ὁποῖοι μὲ τὶς ποικίλες πλεονεξίες τῶν παθῶν, φορτώνουν ὑπερβολικὰ τὸ νοῦ τοῦ κάθε ἀνθρώπου, ἐπειδὴ φοβοῦνται, νομίζω, μήπως τυχόν, βρισκόμενος σὲ ἀργία ὁ ὀφθαλμὸς τῆς διάνοιάς τους, τὸν ἀνυψώσουν πρὸς τὸν Θεό, καὶ ἐλευθερώσουν τὸν αὐχένα τους ἀπὸ τὴν ὑποταγή τους στὸν Σατανᾶ. Γιατί ἡ φύση τοῦ ἀνθρώπου ἀγαπᾶ πολὺ τὴν ἐλευθερία»2.

 Ὁ ἅγιος Διάδοχος Φωτικῆς μιλώντας γιὰ τὸν Σατανᾶ καὶ τοὺς δαίμονες λέγει: «Ὁ σατανᾶς ἐκβάλλεται μὲν ἀπὸ τὴν ψυχὴν διὰ τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, ὅμως ἐπιτρέπεται εἰς αὐτὸν νὰ τὴν πολεμᾶ διὰ τοῦ σώματος. Καὶ ἡ μὲν χάρις τοῦ Θεοῦ σκηνώνει σὲ αὐτὸ τὸ βάθος τῆς ψυχῆς, δηλαδὴ εἰς τὸν νοῦν, μὴ φαινομένη ἀπὸ τοὺς δαίμονες.
Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἀπὸ τὸ βάθος τῆς καρδιᾶς μας αἰσθανόμεθα ὡσὰν νὰ ἀναβλύζη ὁ θεῖος πόθος, ὅταν μὲ θέρμην ἐνθυμούμεθα τὸν Θεόν. Τὰ δὲ πονηρὰ πνεύματα ἐμφωλεύουν καὶ μετακινοῦνται στὶς αἰσθήσεις τοῦ σώματος καὶ ἐνεργοῦν διὰ τῆς εὐκόλου ὁδοῦ τῆς σαρκὸς σὲ ἐκείνους ποὺ εἶναι ἀκόμη νήπια ψυχικῶς.
Ἔτσι ὁ μὲν νοῦς μας, πάντοτε “συνήδεται” μὲ τοὺς νόμους τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὰ δὲ αἰσθητήρια τῆς σαρκὸς θέλουν νὰ συνακολουθοῦν στὶς εὐχαριστήσεις τῶν ἡδονῶν. Ὡς ἐκ τούτου προκύπτει ὅτι ἡ μὲν χάρις εὐφραίνει ἀνέκφραστα τὸ σῶμα τῶν προκοπτόντων στὴν πνευματικὴ γνῶσιν μὲ ἀλάλητον ἀγαλλίασιν διὰ τῆς αἰσθήσεως τοῦ νοῦ· οἱ δὲ δαίμονες, ὅταν μᾶς εὕρουν μάλιστα ραθύμους στὸν πνευματικὸν ἀγώνα, αἰχμαλωτίζουν βιαίως τὴν ψυχήν μας, διὰ τῶν αἰσθήσεων τοῦ σώματος, καὶ τὴν γλυκαίνουν, οἱ φονευταί, σὲ ἐκεῖνα ὅπου δὲν θέλει»3.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κρονστάνδης ἔλεγε σχετικὰ μὲ τὶς παγίδες τοῦ πονηροῦ: «Νὰ προσπαθῆς νὰ κάνης πάντοτε τὸ ἀντίθετο ἀπὸ ὅ,τι ὁ ἐχθρὸς θέλει νὰ κάνης. Σὲ προτρέπει νὰ εἶσαι φίλαυτος καὶ νὰ κατακρίνης τὸν ἀδελφό σου; Ταπεινώσου ἕως τὸ χῶμα, κατέκρινε τὸν ἑαυτό σου ὅσο μπορεῖς πιὸ αὐστηρὰ καὶ ὕψωνε τὸν ἀδελφό σου μέσα στὴν καρδιά σου.
Ὁ ἀδελφός σου, ὑποκινούμενος ἀπὸ τὸν ἐχθρό, σοῦ συμπεριφέρεται μὲ ἐγωισμὸ καὶ μοχθηρία; Σὺ νὰ τοῦ συμπεριφερθῆς μὲ ταπεινὸ φρόνημα καὶ ἀγάπη. Ἂν ὁ ἐχθρὸς σὲ σπρώχνη στὴ φιλαργυρία, ἄνοιξε τὸ χέρι σου στοὺς φτωχοὺς ἀδίστακτα. Ἔτσι νὰ πολιτεύεσαι σὲ κάθε περίστασι καὶ ὁ Θεὸς θὰ σοῦ δώση χάρι πάνω στὴ χάρι. Μὴ ἐντυπωσιάζεσαι ἀπὸ τὴν δύναμι τοῦ Πονηροῦ. Ζήτα βοήθεια ἀπὸ τὸν Θεὸ μὲ τὴν προσευχὴ καὶ ὁ Θεὸς θὰ σὲ στηρίξη»4.

Ὁ γέροντας Πορφύριος τόνιζε γιὰ τὶς προσβολὲς τοῦ Πονηροῦ: «Ὁ σατανᾶς δὲν φεύγει μὲ πίεση, μὲ σφίξιμο. Ἀπομακρύνεται μὲ τὴν πραότητα καὶ τὴν προσευχή. Ὑποχωρεῖ, ὅταν δεῖ τὴν ψυχὴ νὰ τὸν περιφρονεῖ καὶ νὰ στρέφεται μὲ ἀγάπη πρὸς τὸν Χριστό.
Τὴν περιφρόνηση δὲν μπορεῖ νὰ τὴν ὑποφέρει, διότι εἶναι ὑπερόπτης. Ὅταν ὅμως πιέζεσθε, τὸ κακὸ πνεῦμα σᾶς παίρνει εἴδηση καὶ σᾶς πολεμάει. Μὴ ἀσχολεῖσθε μὲ τὸν διάβολο. Μὴ κοιτάζετε τὸ κακό. Νὰ κοιτάζετε τὴν ἀγκαλιὰ τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ πέφτετε μὲσ᾽ τὴν ἀγκαλιά Του καὶ νὰ προχωρεῖτε. Νὰ Τοῦ δοθεῖτε, νὰ Τὸν ἀγαπήσετε τὸν Χριστό, νὰ ζεῖτε μὲ ἐγρήγορση»5.


1.Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Ὁ Ἀόρατος πόλεμος, Ἐκδ. Φῶς σελ. 116.
2. Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας Ε.Π.Ε. τόμ. 5 σελ. 15.
3. Ἁγίου Διαδόχου Φωτικῆς, Τὰ ἑκατὸν γνωστικὰ κεφάλαια, Ἐκδ. Ὁ Ἄθωνας σελ. 160.
4. Ἁγίου Ἰωάννη Κρονστάνδης, Ἡ ἐν Χριστῷ ζωή μου, Ἐκδ. Παπαδημητρίου σελ. 208.
5. Γέροντος Πορφυρίου, Βίος καὶ Λόγοι σελ. 308.

  Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φυλ. 1994, 18 Ὀκτωβρίου 2013