Λόγοι περὶ πραότητος

Λόγοι περὶ πραότητος

Κερασιά-Ἁγίου Ὅρους

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος στὸν λόγο του περὶ πραότητος λέγει ὅτι «Πραότης εἶναι μία ἀμετακίνητη κατάστασις τοῦ νοῦ, ποὺ παραμένει ἡ ἴδια καὶ στὶς τιμὲς καὶ στὶς περιφρονήσεις. Πραότης εἶναι τὸ στήριγμα τῆς ὑπομονῆς, ἡ θύρα ἤ καλύτερα ἡ μητέρα τῆς ἀγάπης, ἡ προϋπόθεσις τῆς διακρίσεως, ἡ πρόξενος τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν, τὸ θάρρος τῆς προσευχῆς. Ἡ πραότης εἶναι συνεργὸς στὴν ὑπακοή, ὁδηγὸς στὴν ἀδελφοσύνη, χαλινὸς τῆς μανίας, κόψιμο τοῦ θυμοῦ, μίμησις τοῦ Χριστοῦ. Ἡ πραεῖα ψυχὴ εἶναι θρόνος τῆς ἁπλότητος, ἐνῶ ὁ νοῦς τοῦ ὀργίλου δημιουργός τῆς πονηρίας. Ἡ ἤπια ψυχὴ θὰ δεχθῆ μέσα της τοὺς λόγους τῆς σοφίας. Ἡ εὐθεῖα ψυχὴ συζῆ μὲ τὴν ταπείνωσι, ἐνῶ ἡ πονηρὰ εἶναι ὑπηρέτρια τῆς ὑπερηφάνειας. Οἱ ψυχὲς τῶν πράων θὰ γεμίσουν ἀπὸ γνῶσι καὶ σύνεσι, ἐνῶ ὁ νοῦς τοῦ θυμώδους συγκατοικεῖ μὲ τὸ σκοτάδι καὶ τὴν ἄγνοια».¹


 Ὁ Εὐάγριος ὁ μοναχὸς μιλώντας γιὰ τὴν πραότητα γράφει ὅτι «Καὶ αὐτὸς ὁ Σωτήρας μας διέταξε νὰ γίνομε μιμητὲς στὴν πραότητά Του λέγοντας “Μάθετε ἀπ᾽ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶος εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ καὶ εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν”. Ὅποιος νηστεύει ἀπὸ φαγητὰ καὶ ποτά, ἐρεθίζει ὅμως τὸν θυμὸ μὲ πονηροὺς λογισμούς, αὐτὸς εἶναι ὅμοιος μὲ πλοῖο ποὺ ταξιδεύει στὸ πέλαγος καὶ ἔχει δαίμονα γιὰ πλοίαρχο. Γι᾽ αὐτὸ ἂς προσέξουμε τὸν σκύλο μας, δηλαδὴ τὸν θυμό, καὶ ἂς τὸν διδάξουμε νὰ σκοτώνει μόνο τοὺς λύκους καὶ ὄχι νὰ τρώει τὰ πρόβατα, ἀλλὰ νὰ δείχνει πραότητα πρὸς ὅλους τούς ἀνθρώπους».²

 Ὁ ἅγιος Νεκτάριος γράφει στὸ «Γνῶθι σαυτὸν» γιὰ τὴν πραότητα «Ἡ πραότης εἶναι ἠρεμία ἀγαθῆς ψυχῆς ἀγαπώσης τὸν Θεὸν καὶ τὸν πλησίον ἑαυτῆς. Ἡ πραότης εἶναι ἀγαστὴ ἀρετὴ τέρπουσα τοὺς θεωμένους τήν εἰκόνα αὐτῆς. Ἡ ἡμερότης τοῦ χαρακτῆρος αὐτῆς ἡ ἐπικεχυμένη ὡς καλλονὴ διηνθισμένη χάρισιν ἐφ ὅλον τὸ ἦθος αὐτῆς ἐμποιεῖ εὐχαρίστησιν τοῖς ἀτενίζουσιν αὐτήν. Ἡ πραότης εἶναι πλοῦτος ἀνεκτίμητος, εἶναι ὄνομα θεϊκόν, εἶναι οὐράνιον χάρισμα, εἶναι κλῖμαξ ἀναβιβάζουσα τὸν ἄνθρωπον εἰς τὸν οὐρανόν. Ἡ πραότης καθιστᾶ τὸν ἄνθρωπον εἰκόνα τοῦ πράου Ἰησοῦ, ὃς θερμαίνει τὴν καρδίαν αὐτοῦ. Ἡ πραότης παρακολουθεῖται ὑπὸ τῆς ταπεινοφροσύνης, τῆς ἀνεξικακίας καὶ τῆς ὑπομονῆς».³

 Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κρονστάδης σὲ λόγο του στὸν τρίτο μακαρισμὸ τοῦ Κυρίου λέγει «Ὅταν ἡ ψυχὴ μας ἔχει πραότητα, μποροῦμε εὔκολα νὰ κάνουμε κάθε ἔργο, ποὺ θὰ μᾶς ἦταν ἐξαιρετικὰ δύσκολο, ὅταν εἴμαστε ἐκνευρισμένοι καὶ ταραγμένοι. Ὅταν εἴμαστε ὀργισμένοι ἐναντίον τοῦ πλησίον μας, ἀκόμα κι ἡ προσευχὴ μας εἶναι ἁμαρτωλή. Μὲ τὴν πραότητα κερδίζουμε τὴν ἀγάπη, τὸν σεβασμὸ καὶ τὴν καλὴ διάθεση τῶν ἄλλων γιά μᾶς.
Ἡ πραότητα κάνει τὴν προσευχὴ μας εὐπρόσδεκτη στὸ Θεό. Προσελκύει τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ πάνω μας καὶ κατορθώνει τὴν συγχώρεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ τώρα ὁ θυμός, ἡ ὀργὴ κι ἡ ἀδιαλλαξία καταστρέφουν τὴν εἰκόνα καὶ τὴν ἀξία τοῦ χριστιανοῦ. Μᾶς στεροῦν τὴν ἠρεμία τοῦ πλησίον μας, τὴν ἀγάπη του καὶ τὸ σεβασμό του. Μᾶς ἀποστεροῦν τὴν ἀγαθὴ θέληση τοῦ Θεοῦ κι ἐπισύρουν πάνω μας διάφορες καταστροφὲς καὶ δυστυχίες».⁴

Ὁ Μέγας Βασίλειος σὲ ὁμιλία του στὸν ΛΓ´ Ψαλμὸ σημειώνει «Ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν σεμνὰ ἤθη καὶ εἶναι ἀπαλλαγμένοι ἀπὸ κάθε πάθος ὀνομάζονται πραεῖς, ἐπειδὴ δὲν ἔχουν καμμιὰ ἀνησυχία νὰ κατοικεῖ στὶς ψυχές τους. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ὁ Μωυσῆς ἔχει μαρτυρηθεῖ ὅτι εἶναι πρᾶος περισσότερο ἀπὸ ὅλους τούς ἀνθρώπους τῆς γῆς».⁵

 Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς ἑρμηνεύοντας τὸ «Πάτερ ἡμῶν» λέγει ὅτι «Ὅταν συνυπάρχουν ἡ ταπείνωση καὶ ἡ πραότητα φανερώνουν τέλειο ἄνθρωπο, ποὺ κτίζεται κατὰ Χριστό. Γιατί κάθε ταπεινὸς εἶναι ὁπωσδήποτε καὶ πρᾶος· καὶ κάθε πρᾶος εἶναι ὁπωσδήποτε καὶ ταπεινός. Εἶναι ταπεινὸς γιατί γνωρίζει ὅτι ἔχει λάβει τὴν ὕπαρξή του δανεική, καὶ πρᾶος γιατί ἔχει ἀντιληφθεῖ τὴν ὀρθὴ χρήση τῶν φυσικῶν δυνάμεων, ποὺ τοῦ δόθηκαν καὶ ἔτσι τὶς θέτει στὴ ὑπηρεσία τοῦ λόγου πρὸς γένεση τῆς ἀρετῆς, ἐνῶ ἀπομακρύνει τελείως τὴν ἐνέργειά τους ἀπὸ ὁ,τιδήποτε εἶναι λυπηρό».⁶

Ὑποσημειώσεις

1. Κλῖμαξ Ἰωάνου Σιναΐτου 258
2. Φιλοκαλία τόμ. Α΄ σελ. 80
3.Νεκταρίου Κεφαλᾶ Ἅπαντα τόμ. Ε΄ σελ. 381
4. Οἱ Μακαρισμοὶ Ἁγίου Ἰωάννου Κρονστάνδης σελ. 57
5.Βασιλειανὸ Ἀποθησαύρισμα Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος σελ. 596
6.Φιλοκαλία τόμ. Β΄ σελ. 262

Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φύλ. 1977  31 Μαΐου 2013