Γιόγκα: Γυμναστική ή Θρησκεία; Χρήστος Ταγαράκης

Γιόγκα: Γυμναστική ή Θρησκεία;

Δρ. Χρήστος Ταγαράκης, Ερευνητής Αθλητιατρικής, Διδάκτωρ Καρδιολογίας – Αθλητιατρικής του Γερμανικού  Πανεπιστημίου Αθλητισμού Κολωνία)

"Η γιόγκα είναι μέρος της θρησκευτικής λατρείας του ινδουισμού και του βουδισμού. Οι κινήσεις του σώματος (οι λεγόμενες "γυμναστικές ασκήσεις") που εφαρμόζονται, συνοδεύονται με επικλήσεις θεοτήτων.
Συνήθως λέγεται το "ΟΜ", επαναλαμβάνεται κάποιο "μάντρα", δηλαδή μία φράση που επαναλαμβάνει κανείς προσευχόμενος σε μια θεότητα (όπως οι Χριστιανοί επαναλαμβάνουν την ευχή - νοερή προσευχή - "Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού ελέησον με").
Επιπλέον, αυτοί που εφαρμόζουν τη γιόγκα, κάνουν και διάφορες άλλες προσευχές, οι οποίες απευθύνονται σε κάποια άγνωστη υπέρτατη δύναμη ή σε κάποιους θεούς. Οι λίγες ομοιότητες και οι σημαντικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ του διαλογισμού (π.χ. με την επανάληψη των μάντρα) και της νοερής προσευχής (προσευχή του Ιησού, ευχή, κομποσκοίνι), παρουσιάζονται αναλυτικά σε άλλες πηγές. Μερικά βιβλία, που αναφέρονται σε αυτό το θέμα, παρουσιάζονται στην Βιβλιογραφία - σημειώσεις, β2. Γιόγκα και νοερή προσευχή.
Το θέμα αυτό θα αποτελέσει και αντικείμενο ενός επόμενου συγγραφικού πονήματος.

Η γιόγκα παρουσιάζεται στις δυτικές κοινωνίες ως γυμναστική, με στόχο να γίνει πιο εύκολα αποδεκτή, από άτομα που ανήκουν σε μία τουλάχιστον από τις εξής κατηγορίες:
-    έχουν περιορισμένες γνώσεις για τις μεγάλες παγκόσμιες θρησκείες (χριστιανισμό, ινδουισμό, βουδισμό, ισλάμ),
-    έχουν επιφανειακή γνώση για την δική τους πίστη,
-    είναι αδιάφοροι ή μισό-αδιάφοροι θρησκευτικά,
-    είναι άθεοι.

Αν η γιόγκα παρουσιαζόταν ευθέως, ως μέρος της ινδουιστικής ή της βουδιστικής θρησκείας, θα προκαλούσε πολλές αντιδράσεις. Για παράδειγμα οι συνειδητοί χριστιανοί (ανεξαρτήτως ομολογίας, δηλαδή ορθόδοξοι, ρωμαιοκαθολικοί ή προτεστάντες) ή οι συνειδητοί μουσουλμάνοι, θα καταλάβαιναν ότι δεν μπορούν να προσεύχονται ταυτόχρονα σε δύο διαφορετικούς θεούς.
Οι χριστιανοί (ορθόδοξοι, ρωμαιοκαθολικοί, προτεστάντες) αποδέχονται σε γενικές γραμμές ως πραγματικό θεό τον Τριαδικό (Αγία Τριάδα), (οι θεολογικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των χριστιανών, παρουσιάζονται σε άλλες πηγές).
Οι μουσουλμάνοι αποδέχονται ως θεό τον Αλλάχ (όπως αυτός διδάσκεται σύμφωνα με το Κοράνιο - το δικαίωμα τους να έχουν αυτή την πίστη είναι πλήρως σεβαστό). Έτσι και οι ινδουιστές έχουν τους δικούς τους θεούς (και αυτών το δικαίωμα να έχουν αυτή την πίστη είναι επίσης σεβαστό).
Οι δε άθεοι, λόγω των πεποιθήσεών τους, θα αρνούνταν να εφαρμόσουν μία θρησκευτική πρακτική.

Όταν όμως κάποιος παρουσιάζει τη γιόγκα ως γυμναστική άσκηση, συνειδητά ή ασυνείδητα παραπλανά και οδηγεί στον ινδουισμό - βουδισμό όσους ανήκουν στις προαναφερθείσες κατηγορίες ανθρώπων.
Το να παρουσιάζει κανείς τις σωματικές ασκήσεις της γιόγκα, ισχυριζόμενος ότι είναι απλή γυμναστική, η οποία δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τον ινδουισμό ή τον βουδισμό, ισοδυναμεί με το να ισχυρίζεται ότι το άγαλμα της Ελευθερίας δεν βρίσκεται στην Νέα Υόρκη ή ο πύργος του Άιφελ δεν ανήκει στο Παρίσι. Θα γίνει πιστευτός μόνο από όσους ζουν σε περιοχές απομακρυσμένες από τον πολιτισμό και δεν έχουν επικοινωνία με το σύγχρονο κόσμο.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι πολλοί γνήσιοι ινδουιστές δεν αποδέχονται την παρουσίαση ενός μικρού μέρους του ινδουισμού, δηλαδή μερικών σωματικών ασκήσεων, ως ασκήσεων γυμναστικής. Θεωρούν (και έχουν δίκιο) ότι μια τέτοια αντιμετώπιση είναι προσβλητική για την θρησκεία τους.
Τα βασικά σημεία των προαναφερθέντων παρουσιάζονται με συντομία στο Λεξικό της Οξφόρδης για τις παγκόσμιες θρησκείες.
Αναφέρεται χαρακτηριστικά (ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά):
"Γιόγκα. .... Τα μέσα και οι τεχνικές για να μεταβάλλεται η συνειδητότητα και για να επιτυγχάνεται η απελευθέρωση (μόκσα) από το κάρμα και την μετεμψύχωση (σαμσάρα) στις Ινδικές θρησκείες. .... Σήμερα η γιόγκα είναι αναπόσπαστο μέρος του Ινδουισμού. Σπουδαίοι σύγχρονοι Ινδουιστές παρουσιάζουν - συνιστούν διάφορα είδη γιόγκα."
"Yoga. …. The means or techniques for transforming consciousness and attaining liberation (*mokşa) from *karma and rebirth (*samsara) in Indian religions. ….. Today yoga is an integral part of Hinduism. Important modern Hindus have advocated various kinds of yoga." (σελ. 651)

Επιπλέον, αναφέρεται ότι:
"Πολλές από τις νέες θρησκείες ενθαρρύνουν την εφαρμογή - άσκηση κάποιου από τα διάφορα είδη γιόγκα. .... Η χάθα γιόγκα έχει διαδοθεί πολύ στο πλατύ κοινό [ή κατά άλλη μετάφραση: είναι πολύ δημοφιλής] στον Δυτικό κόσμο, αν και χρησιμοποιείται περισσότερο για να βοηθηθεί η υγεία, παρά για την σωτηρία [του ανθρώπου]."
"Many of the new religions encourage the practice of some kind of yoga. …. Haţha yoga has become very popular in the West, though more as an aid to the health than as a soteriology." (σελ. 652)

Πηγή: Bowker, John (editor). The concise Oxford dictionary of world religions. Oxford University Press, 2005. (Το συνοπτικό λεξικό της Οξφόρδης για τις παγκόσμιες θρησκείες).

Η ανωτέρω πηγή αναφέρθηκε ενδεικτικά. Το γεγονός ότι η γιόγκα είναι θρησκευτική πράξη αναφέρεται σε όλες τις εγκυκλοπαίδειες (είτε είναι θρησκευτικές είτε όχι) και αποτελεί κοινό τόπο. "
(Πηγή: ΕΙΝΑΙ Η ΓΙΟΓΚΑ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ – ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ; Είναι η γιόγκα ως μυϊκή άσκηση κατάλληλη γιά τη βελτίωση της υγείας; Χρήστος Ταγαράκης. Εκδόσεις Διάλογος, Αθήνα 2010, σελ. 19-21).
Το παρόν απόσπασμα παρατίθεται - από τον συγγραφέα - ελεύθερο προς αναδημοσίευση σε οποιεσδήποτε ιστοσελίδες και ιστολόγια, υπό την προϋπόθεση ότι θα αναφέρονται τόσο η ηλεκτρονική όσο και η έντυπη πηγή του. Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στην ιστοσελίδα Αντίβαρο (Σάββατο, 29 Αυγούστου 2009). Τίτλος:
Είναι η γιόγκα σωματική άσκηση (γυμναστική); Μέρος 1ο. Είναι η γιόγκα ως μυϊκή άσκηση κατάλληλη για τη βελτίωση της υγείας; Χρήστος Ταγαράκης.
Πηγή στο διαδίκτυο: http://www.antibaro.gr/article/611


Επιπλέον, εκδόθηκε και σε έντυπη μορφή:
ΕΙΝΑΙ Η ΓΙΟΓΚΑ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ – ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ; Είναι η γιόγκα ως μυϊκή άσκηση κατάλληλη γιά τη βελτίωση της υγείας; Χρήστος Ταγαράκης. Εκδόσεις Διάλογος, Αθήνα 2010.
Πηγή στο διαδίκτυο: http://www.antibaro.gr/article/1426