Το έτος θανάτου του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη

Συμβολή στην έρευνα του έτους θανάτου
του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη
 

Ένα πρόβλημα που απασχόλησε τους ερευνητές είναι και το έτος κοίμησης του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη. Γνωρίζουμε ασφαλώς ότι ο τραγικός θάνατος του Οσίου συνέβη στις 5 Ιουλίου: «πέμπτην άγοντος του Ιουλίου μηνός». Ποιο έτος όμως;
Ας πάρουμε τη σειρά των ηγουμένων, διαδόχων του Αγίου Αθανασίου. Πρώτος είναι ο Αντώνιος, που υπεδείχθη στο αξίωμα της ηγουμενίας από τον Αθανάσιο.
 Ο Αντώνιος αναλογιζόμενος το βάρος του αξιώματος, αρνείται. Το ίδιο πράττει και ο Ευστράτιος: «...προσβραχύ διαδεξάμενος (τας ηνίας της Λαύρας) και δι' ευλάβειαν εμφρόνως ως τάχιστα το ταύτης βάρος αποσεισάμενος».
Τρίτος ψηφίζεται ο Θεόκτιστος, ο οποίος και παραμαίνει ηγούμενος μέχρι τον Απρίλιο του 1010. Τότε κάποιος μοναχός, «Παύλος ο κελλαρίτης, μετά δέκατον έτος της εκδημίας του Πατρός ... προσέκρουσε τω καθηγουμένω - Θεόκτιστος δε ούτος ην...».

Το γεγονός της παρακοής του Παύλου συνέβη πριν από τον Απρίλιο του 1010, διότι τον ίδιο μήνα ηγούμενος βρίσκεται ο Θεοδώρητος. Η φράση «μετά δέκατον έτος» μας κατάγει έστω στο 999 ή 998. Έτσι από τη σειρά των ηγουμένων βρίσκεται κάποια κοντινή χρονολογία, χωρίς ακριβή προσέγγιση όμως.
Αλλά υπάρχει μια άλλη ασφαλής μαρτυρία που μας δίνει το έτος κοίμησης του ιδρυτή της Λαύρας με ακρίβεια. Ο Άγιος Ιωάννης, ο ιδρυτής της Μονής Ιβήρων, λίγο πριν την κοίμησή του (14 Ιουνίου 998) συνιστά στη συνοδεία του να τιμά με ετήσιο μνημόσυνο τη μνήμη του πνευματικού πατέρα της αδελφότητας Αθανασίου του Αθωνίτη και του πνευματικού τους αδελφού Ιωάννη Τορνίκιου, πράγμα που δείχνει ότι οι δυο άνδρες ανήκουν στην θριαμβεύουσα Εκκλησία.
Έτσι η χρονολογία θανάτου είναι, εξακριβωμένα πλέον, το 997, αφού και ο terminus post quem είναι ο Οκτώβριος του 996, όπου ο Αθανάσιος υπογράφει σε έγγραφο για τελευταία φορά.

Μοναχός Δωρόθεος 
Πηγή: περιοδικό ΠΡΩΤΑΤΟΝ,
αρ. 9, Μάρτιος-Απρίλιος 1984
agioritikesmnimes.blogspot.gr