18 Μαρτίου Συναξαριστής

Γ' Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν (Σταυροπροσκυνήσεως), Κυρίλλου Πατριάρχου, τῶν Ἁγίων μυρίων Μαρτύρων, τῶν Ἁγίων Εὐκαρπίωνος, Τροφίμου καὶ τῶν σὺν αὐτῶν Μαρτυρησάντων, Ἀνανίου Θαυματουργοῦ, Ἐδουάρδου βασιλέως, Κυρίλλου Ὁσίου.

 

Γ' Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν (Σταυροπροσκυνήσεως)
Η τρίτη Κυριακή των Νηστειών ονομάζεται «Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης». Μετά από τη μεγάλη Δοξολογία στον όρθρο, ο Σταυρός μεταφέρεται σε μια σεμνή πομπή στο κέντρο του ναού και παραμένει εκεί όλη την υπόλοιπη εβδομάδα, οπότε στο τέλος κάθε ακολουθίας γίνεται προσκύνηση του Σταυρού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το θέμα του Σταυρού, που κυριαρχεί στην υμνολογία αυτής της Κυριακής, παρουσιάζεται όχι μέσα στα πλαίσια του πόνου, αλλά της νίκης και της χαράς.

Βρισκόμαστε στη μέση της Μεγάλης Σαρακοστής. Από τη μια πλευρά η φυσική και πνευματική προσπάθεια, αν είναι συστηματική και συνεχής, αρχίζει να μας γίνεται αισθητή, το φόρτωμα να γίνεται πιο βαρύ, η κόπωση πιο φανερή. Έχουμε ανάγκη από βοήθεια και ενθάρρυνση. Από την άλλη πλευρά, αφού αντέξουμε αυτή τη κόπωση και έχουμε αναρριχηθεί στο βουνό μέχρι αυτό το σημείο, αρχίζουμε να βλέπουμε το τέλος της πορείας μας και η ακτινοβολία του Πάσχα γίνεται πιο έντονη.
Η Σαρακοστή είναι η σταύρωση του εαυτού μας, είναι η εμπειρία - περιορισμένη βέβαια - που αποκομίζουμε από την εντολή του Χριστού που ακούγεται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα αυτής της Κυριακής: «όποιος θέλει να με ακολουθεί, ας απαρνηθεί τον εαυτό του ας σηκώσει το σταυρό του, και έτσι ας με ακολουθεί» (Μαρκ.8,34).
Αλλά δεν μπορούμε να σηκώσουμε το σταυρό μας και ν' ακολουθήσουμε το Χριστό αν δεν ατενίζουμε το Σταυρό που Εκείνος σήκωσε για να μας σώσει. Ο δικός Του Σταυρός είναι εκείνος που δίνει νόημα αλλά και δύναμη στους άλλους. Αυτό μας εξηγεί το συναξάρι της Κυριακής:
Στη διάρκεια της νηστείας των σαράντα ημερών, κατά κάποιο τρόπο, και μείς σταυρωνόμαστε, νεκρωνόμαστε από τα πάθη, έχουμε την πίκρα της ακηδίας και της πτώσης, γι' αυτό υψώνεται ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός, για αναψυχή και υποστήριξή μας. Μας θυμίζει τα πάθη του Κυρίου και μας παρηγορεί.. Είμαστε σαν τους οδοιπόρους σε δύσκολο και μακρινό δρόμο που, κατάκοποι, κάθονται για λίγο να αναπαυθούν. Με το ζωοποιό Σταυρό γλυκαίνει την πίκρα που νοιώθουμε από τη νηστεία, μας ενισχύει στη πορεία μας στην έρημο εωσότου φθάσουμε στην πνευματική Ιερουσαλήμ με την ανάστασή Του.. Επειδή ο Σταυρός λέγεται Ξύλο Ζωής και είναι εκείνο το ξύλο που φυτεύτηκε στον Παράδεισο, γι' αυτό και οι θείοι Πατέρες τοποθέτησαν τούτο στο μέσο της Σαρακοστής, για να μας θυμίζει του Αδάμ την ευδαιμονία και την πτώση του από αυτή, να μας θυμίζει ακόμα ότι με τη συμμετοχή μας στο παρόν Ξύλο δεν πεθαίνουμε πια αλλά ζωογονούμαστε».

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’.
Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου, καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς βασιλεῦσι, κατὰ βαρβάρων δωρούμενος, καὶ τὸν σὸν φυλάττων, διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.


Ὁ Ἅγιος Κύριλλος Πατριάρχης Ἱεροσολύμων

Ὁ Ἅγιος Κύριλλος καταγόταν ἀπὸ τὴν Παλαιστίνη καὶ γεννήθηκε πιθανῶς τὸ ἔτος 313 μ.Χ. στὰ Ἱεροσόλυμα. Χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος ὑπὸ τοῦ Ἐπισκόπου Ἱεροσολύμων Μαξίμου τοῦ Γ’ (333-348 μ.Χ.), τὸν ὁποῖο καὶ διαδέχθηκε στὴν ἐπισκοπικὴ ἕδρα κατὰ τὶς ἀρχὲς τοῦ ἔτους 348 μ.Χ., εἴτε διότι ὁ Μάξιμος ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς Ἀρειανούς, εἴτε διότι πέθανε.
Ὁ Ἅγιος ἀρχικὰ ἀδιαφοροῦσε γιὰ τὶς δογματικὲς «λεπτολογίες» καὶ ἀπέφευγε ἐπιμελῶς τὸν ὄρο «ὁμοούσιος». Γι’ αὐτὸ ὁ Ἀρειανὸς Μητροπολίτης Κασαρείας Ἀκάκιος ἐνέκρινε τὴν ἐκλογή του καὶ τὸν χειροτόνησε Ἐπίσκοπο. Ἀλλὰ συνέβη καὶ ἐδῶ, ὅτι ἀργότερα καὶ στὴν περίπτωση τοῦ Ἁγίου Μελετίου, Πατριάρχου Ἀντιοχείας (τιμᾶται 12 Φεβρουαρίου). Ὁ Ἅγιος δὲν ἔμεινε ἐκτὸς τοῦ κλίματος τῆς ἐποχῆς, ὡς πρὸς τοὺς δογματικοὺς ἀγῶνες καὶ ἀπὸ τοὺς πρώτους μῆνες τῆς ἀρχιερατείας του ἀποδείχθηκε μὲ τὶς περίφημες Κατηχήσεις του, ὑπερασπιστὴς τῶν Ἀποφάσεων καὶ τῶν Ὅρων τῆς Α’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου.
Τοὺς ἀγῶνες τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου ἐξῇρε καὶ ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει Σύνοδος τοῦ ἔτους 382 μ.Χ.: «Τῆς δὲ γὲ μητρὸς ἁπασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν, τῆς ἐν Ἱεροσολύμοις, τὸν αἰδεσιμώτατον Κύριλλον ἐπίσκοπον εἶναι γνωρίζομεν. Κανονικῶς τὲ παρὰ τῶν τῆς ἐπαρχίας χειροτονηθέντα πάλαι καὶ πλεῖστα πρὸς τοὺς Ἀρειανοὺς ἐν διαφόροις τόποις ἀθλήσαντα».
Ἡ δογματικὴ τοποθέτηση τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου ὑπῆρξε ἡ πρώτη αἰτία ρήξεως μὲ τὸν Ἐπίσκοπο Ἀκάκιο Καισαρείας, ὁ ὁποῖος στὴ συνέχεια ζητοῦσε διάφορες ἀφορμὲς γιὰ νὰ καταστρέψει τὸν Ἅγιο.
Δεύτερη αἰτία ἦταν ἡ διαφορὰ σχετικὰ μὲ τὴν δικαιοδοσία τῶν δυὸ ἑδρῶν. Ὡς γνωστό, λόγω καταστροφῆς τῆς πόλεως τῶν Ἱεροσολύμων ἡ ἐκεῖ Χριστιανικὴ κοινότητα διασκορπίστηκε, μετὰ δὲ τὴν ἐπανοικοδόμηση αὐτῆς οἱ Χριστιανοὶ ἦταν λίγοι, γι’ αὐτὸ σὲ Μητρόπολη ἀναδείχθηκε ἡ πρωτεύουσα τῆς Παλαιστίνης, Καισάρεια.
Μετὰ ἀπὸ λίγο, ὅταν οἱ Χριστιανοὶ τῶν Ἱεροσολύμων αὐξήθηκαν, ἡ Ἐπισκοπὴ Ἱεροσολύμων ζήτησε ἀποκατάσταση τῆς παλαιᾶς αὐτῆς θέσεως. Τὸ 325 μ.Χ. ἡ Α’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, διὰ τοῦ 7ου Κανόνος αὐτῆς, ὅριζε νὰ τιμᾶται ἰδιαίτερα κατὰ τὰ ἀρχαία ἔθιμα ὁ Ἐπίσκοπος Αἰλίας, δηλαδὴ Ἱεροσολύμων, ἡ δὲ Μητρόπολη Καισαρείας νὰ διατηρεῖ τὸ οἰκεῖο ἀξίωμα.
Ἡ ἀσάφεια τῆς διατυπώσεως τοῦ Κανόνος προκάλεσε διένεξη μεταξὺ τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου καὶ τοῦ Ἀκακίου.
Ὁ τελευταῖος ἦταν σὲ πλεονεκτικὴ θέση λόγω τῆς ὑποστηρίξεως αὐτοῦ ἀπὸ τὸν Ἀρειανὸ αὐτοκράτορα Κωνστάντιο (337-361 μ.Χ.) καὶ ἀφοῦ βρῆκε πρόφαση κατὰ τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου, ὅτι σὲ καιρὸ λιμοῦ πούλησε ἱερὰ κειμήλια καὶ ἀναθήματα γιὰ νὰ προσφέρει τροφὴ σὲ ἄπορους, καθαίρεσε τὸν Ἅγιο διὰ Συνόδου, ἡ ὁποία συνῆλθε στὰ Ἱεροσόλυμα, τὸ ἔτος 357 μ.Χ. καὶ τὸν ἀπομάκρυνε ἀπὸ ἐκεῖ.
Ὁ Ἅγιος Κύριλλος ἐξορίσθηκε στὴν Ταρσὸ τῆς Κιλικίας καὶ ἔγινε δεκτὸς ὑπὸ τοῦ ἐκεῖ Ἐπισκόπου Σιλβανοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπέρριψε τὴν ἀξίωση τοῦ Ἀκακίου νὰ διακόψει τὴν ἐπικοινωνία του μὲ τὸν Ἅγιο. Ὡστόσο ὁ Ἅγιος Κύριλλος ζητοῦσε νὰ διερευνηθεῖ ἡ ὑπόθεσή του ἀπὸ μεγαλύτερη Σύνοδο. Πράγματι, ἡ Σύνοδος ἡ ὁποία συνῆλθε τὸ ἔτος 359 μ.Χ. στὰ Ἱεροσόλυμα, τὸν ἀποκατέστησε καὶ τὸν ἀθῴωσε, ἀλλὰ ὁ Ἀκάκιος, ἀφοῦ κατέφυγε στὴν Κωνσταντινούπολη, ματαίωσε τὶς ἀποφάσεις τῆς Συνόδου τῶν Ἱεροσολύμων δι’ ἄλλης Συνόδου, ἡ ὁποία συνῆλθε τὸ ἔτος 360 μ.Χ. στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ ἐπικύρωσε τὴν καθαίρεση καὶ ἐξορία τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου.
Ὁ Ἅγιος Κύριλλος ἐπέστρεψε στὴν ἕδρα του, ὅπως καὶ οἱ λοιποὶ ἐξόριστοι Ἐπίσκοποι, τὸ ἔτος 361 μ.Χ., ἐπὶ αὐτοκράτορα Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτου, ὁ ὁποῖος θέλοντας νὰ ἔχει κοντά του ὅλους τοὺς ἐχθροὺς τοῦ αὐτοκράτορα Κωνστάντιου, ἀνακάλεσε τοὺς ἐξόριστους Ἀρχιερεῖς.

Ὁ Ἅγιος αἰσθανόταν τὴν ἀνάγκη νὰ ἐπιδοθεῖ στὴ διαποίμανση τοῦ ποιμνίου του. Ἀλλὰ μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτου, στὶς 26 Ἰουλίου 363 μ.Χ., ἐξορίσθηκε καὶ πάλι ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Οὐάλη (364-378 μ.Χ.) γιὰ ἕνδεκα χρόνια καὶ ἐπανῆλθε στὰ Ἱεροσόλυμα μετὰ τὸν θάνατο τοῦ αὐτοκράτορα, τὸ ἔτος 378 μ.Χ.
Ὁ Ἅγιος Κύριλλος κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 387 μ.Χ.
Τὸ κύριο ἔργο του εἶναι οἱ Κατηχήσεις, οἱ ὁποῖες ἐκφωνήθηκαν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καὶ τῆς Διακαινησίμου ἑβδομάδας τοῦ ἔτους 348 μ.Χ. στὴ βασιλικὴ τῆς Ἀναστάσεως. Σκοπὸς τῶν Κατηχήσεων ἦταν ἀφ’ ἐνὸς μὲν ἡ εἰσαγωγὴ τῶν Κατηχουμένων στὶς θεμελιώδεις διδασκαλίες τῆς πίστεως καὶ τοῦ ἠθικοῦ βίου τῶν Χριστιανῶν, ἀφ’ ἑτέρου δὲ ἡ φανέρωση τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας στοὺς Νεοβαπτισθέντες.
Ἡ ἀξία τῶν Κατηχήσεων τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου εἶναι ἀνυπολόγιστη. Κανένα ἔργο πρὸ αὐτοῦ δὲν ἐμφανίζει μὲ τόση παραστατικότητα σχεδὸν ὅλο τὸ τελετουργικὸ  τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, καθὼς καὶ τὸ μυστηριακὸ καὶ ἁγιαστικὸ σύστημα μὲ τόση καταπληκτικὴ ὁμοιότητα πρὸς τὰ μέχρι σήμερα τελούμενα στὸ ναό, ὥστε δικαιολογημένα νὰ θεωροῦμε ὅτι οἱ Κατηχήσεις τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου ἀποτελοῦν ἔκτυπη ἀναπαράσταση καὶ στὴν πράξη διατήρηση αὐτῆς τῆς ἴδιας τῆς Ἀποστολικῆς Τελετουργικῆς Παραδόσεως.


Ἀπολυτίκιο. Ἦχος γ'. Τὴν ὡραιότητα.
Στολὴν τὴν ἔνθεον, ἀμφιεσάμενος, στῦλος ὁλόφωτος, ὤφθης τῆς πίστεως, τῶν Ἀποστόλων ἐν Σιῶν τὴν χάριν κεκληρωμένος, ὅθεν ἐνδιέπρεψας, εὐσέβειας τοὶς δόγμασι, καὶ πιστῶς ἐσκόρπισας, τῆς σοφίας τὸ τάλαντον. Καὶ νῦν ὑπὲρ ἠμῶν ἐκδυσώπει, Κύριλλε Πάτερ Ἱεράρχα.

 Ἕτερο Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’.
Κανόνα πίστεως καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας διδάσκαλον ἀνέδειξε σὲ τὴ ποίμνη σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια, Διὰ τοῦτο ἐκτήσω τὴ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τὴ πτωχεία τὰ πλούσια, Πάτερ Ἱεράρχα Κύριλλε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθήναι τᾶς ψυχᾶς ἠμῶν.



Οἱ Ἅγιοι μύριοι Μάρτυρες

Εἶναι ἄγνωστο ποὺ καὶ πότε μαρτύρησαν οἱ Ἅγιοι αὐτοὶ Μάρτυρες. Ἴσως τελειώθηκαν διὰ ξίφους στὴ Νικομήδεια.



Οἱ Ἅγιοι Εὐκαρπίων καὶ Τρόφιμος οἱ Μάρτυρες καὶ οἱ σὺν αὐτῶν Μαρτυρήσαντες

Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες Τρόφιμος καὶ Εὐκαρπίων ἦταν στρατιῶτες καὶ ἔζησαν πιθανῶς κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορα Μαξιμιανοῦ (286-305 μ.Χ.). Στὴν ἀρχὴ κατεδίωκαν καὶ συλλάμβαναν τοὺς Χριστιανούς, τοὺς βασάνιζαν καὶ τοὺς ἀνέκριναν. Ἀλλὰ μετὰ ἀπὸ θεία ὀπτασία ποὺ εἶδαν ὅταν πήγαιναν γιὰ νὰ προβοῦν σὲ κάποια σύλληψη Χριστιανῶν, μετανόησαν, ἀποκήρυξαν τὸ ἀνίερο ἔργο τους, πίστεψαν στὸν Χριστὸ καὶ ἀφοῦ μετέβησαν στὶς φυλακές, ἀπελευθέρωσαν ὅλους τοὺς Χριστιανούς, τοὺς ὁποίους φιλοῦσαν ὡς ἀδελφούς.
Ὅταν ἄκουσε αὐτὰ ὁ ἄρχοντας τῆς Νικομήδειας, διέταξε νὰ τοὺς κρεμάσουν καὶ νὰ ξύνουν τὶς πληγές τους μὲ τρίχινα ὑφάσματα. Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ τοὺς ἔριξαν σὲ ἀναμμένη κάμινο καὶ ἔτσι ἔλαβαν τοὺς στέφανους τοῦ μαρτυρίου τὸ ἔτος 300 μ.Χ.



Ὁ Ὅσιος Ἀνανίας ὁ Θαυματουργὸς (ἑορτὴ Ἀνανίας)

Ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Ἀνανίου εἶναι ἄγνωστη στοὺς Συναξαριστὲς καὶ τὰ Μηναῖα καὶ ἀναφέρεται στὸ Λαυρεωτικὸ Κώδικα.
Ὁ Ὅσιος ἀφιερώθηκε στὸν Θεὸ ἀπὸ μικρὴ ἡλικία καὶ βάδισε τὴν ὁδὸ τῆς ἀσκήσεως καὶ τῆς ἀρετῆς μὲ νηστεῖες, ἀγρυπνίες, προσευχές, δάκρυα καὶ κακουχίες. Ὁ Ἅγιος Θεὸς τὸν ἀξίωσε τοῦ χαρίσματος τῆς θαυματουργίας. Ἔτσι διὰ προσευχῆς, δράκοντα ἀνέδειξε νεκρὸ καὶ νεκρὸ ἄνθρωπο ἀνέστησε, δαίμονες ἀπεδίωξε καὶ πολλοὺς ἀσθενεῖς καὶ πάσχοντες θεράπευσε μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ Ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Ὅσιος Ἀνανίας, ἀφοῦ προεῖδε τὸ τέλος του, κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη καὶ παρέδωσε τὴν ψυχή του στὸν Κύριο, τὸν Ὁποῖο ἀπὸ βρέφος εἶχε ποθήσει.



Ὁ Ἅγιος Ἐδουάρδος βασιλέας τῆς Ἀγγλίας

Ὁ Ἅγιος Ἐδουάρδος ἦταν υἱὸς τοῦ βασιλέως τῆς Ἀγγλίας Ἔντγκαρ. Ὁ Ἅγιος, παρὰ τὸ γεγονὸς τοῦ μεγάλου ἀξιώματός του, διακρινόταν γιὰ τὴν ἁγνότητα καὶ εὐσέβειά του. Δολοφονήθηκε, μετὰ τριετία ἀπὸ τῆς ἀνόδου του στὸν θρόνο, ἀπὸ τὴν μητριὰ τοῦ Ἐλφρίδα καὶ ἐνταφιάσθηκε σὲ τόπο ἄγνωστο καὶ σὲ μεγάλο βάθος. Τὸ λείψανό του βρέθηκε ἀκέραιο, ὅταν ἐπάνω ἀπὸ τὸ σημεῖο τοῦ τάφου του ἔλαμπε οὐράνιο φῶς. Σήμερα τὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου Ἐδουάρδου φυλάσσουν Ὀρθόδοξοι Ρώσοι μοναχοὶ τῆς Διασπορᾶς σὲ μονὴ κοντὰ στὸ Λονδίνο.
Ὁ Ἅγιος Ἐδουάρδος μαρτύρησε τὸ ἔτος 978 μ.Χ.




Ὁ Ὅσιος Κύριλλος τοῦ Ἀστραχὰν

Ὁ Ὅσιος Κύριλλος ἔζησε κατὰ τὸν 16ο αἰῶνα μ.Χ. στὴ Ρωσία. Ἀκολούθησε τὸν μοναχικὸ βίο καὶ ἐκάρη μοναχὸς στὴ μονὴ Ἁγίας Τριάδος Ἀστραχάν. Κατὰ τὸ 1568, ὅταν ἔγινε ἡγούμενος, ἀνακαίνισε τὴ μονὴ καὶ ἔκτισε τοὺς ναοὺς τῆς Ἁγίας Τριάδος, τῶν Εἰσοδείων τῆς Θεοτόκου καὶ τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Ὁ Ὅσιος ἀπολάμβανε  τῆς τιμῆς καὶ τοῦ σεβασμοῦ ὄχι μόνο τῶν Χριστιανῶν ἀλλὰ καὶ τῶν Μουσουλμάνων τῆς περιοχῆς.
Ὁ Ὅσιος Κύριλλος κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 1576. Ἡ εἰκόνα τοῦ Ὁσίου εἰκονογραφήθηκε τὸ ἔτος 1676 σύμφωνα μὲ τὴν μαρτυρία τοῦ Αἰμιλιανοῦ Παφέντιεφ, τὸν ὁποῖο ὁ Ὅσιος εἶχε σώσει ἀπὸ πνιγμὸ στὸν ποταμὸ Βόλγα.


synaxarion.gr