Ο Ιωάννης Καποδίστριας της Ελλάδας και της Ευρώπης. Κωνσταντίνος Χολέβας

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 –ακριβώς πριν από 180 χρόνια- δολοφονήθηκε από ελληνικό χέρι ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος. Ήταν ξημέρωμα, την ώρα που ο ευλαβής πολιτικός πήγαινε από Όρθρου βαθέος στον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στο Ναύπλιο. Ως ένα σύντομο πολιτικό μνημόσυνο στον δημιουργό και ανορθωτή της Νεωτέρας Ελλάδος ας θυμηθούμε ορισμένα στοιχεία από τη ζωή και την προσφορά του.

Ο Κερκυραίος κόμης Καποδίστριας πίστευε ότι ο Ελληνισμός θα αναγεννηθεί μόνον αν παραμείνει ριζωμένος στις διαχρονικές ελληνορθόδοξες αξίες. Διάβαζε κάθε μέρα την Αγία Γραφή και αρχαίους συγγραφείς, όπως ο Πλούταρχος. Είχε πάντα μαζί του την εικόνα της Παναγίας της Πλατυτέρας και μετά τη δολοφονία του ετάφη στη Μονή της Πλατυτέρας στην Κέρκυρα.
Τόνιζε την ανάγκη να γαλουχηθούν τα ελληνόπουλα με την Ορθόδοξη Πίστη και τη ακατάλυτη συνέχεια του Ελληνισμού. Όταν έγραφε προς τους ξένους διπλωμάτες υπογράμμιζε τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του Έθνους μας: «Το Ελληνικόν Έθνος σύγκειται από των ανθρώπων, οίτινες από της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως δεν έπαυσαν ομολογούντες την Ορθόδοξον Πίστιν και την γλώσσαν των Πατέρων αυτών λαλούντες».


Όταν εκλήθη να αναλάβει την δημιουργία της Ελλάδος εκ του μηδενός οι Αιγύπτιοι του Ιμπραήμ λεηλατούσαν ακόμη την Πελοπόννησο και οι Τούρκοι κατείχαν πολλά σημεία της Στερεάς. Πίστευε ακράδαντα ότι για να πας στο διπλωματικό τραπέζι έπρεπε πρώτα να έχεις ισχυρό στρατό και να έχεις κερδίσει στο πεδίο των μαχών. Από το 1828 έως το 1831 έδινε τις διπλωματικές του μάχες για την ανεξαρτησία της μικρής Ελλάδος, η οποία εξήρχετο από 400 χρόνια δουλείας, και παράλληλα οργάνωσε τακτικό στρατό, ο οποίος κατεδίωξε τους Τούρκους. Η λαμπρή διπλωματική του δράση σε διεθνές επίπεδο τον είχε κάνει φίλο της Γαλλίας και έτσι το γαλλικό ιππικό με τον Στρατηγό Μαιζόν ανέλαβε την εκδίωξη του Ιμπραήμ από τον Μωριά.

Ο Καποδίστριας είχε μάθει από την εμπειρία του ως συνυπουργός Εξωτερικών της τσαρικής Ρωσίας –μαζί με τον Νέσσελροντ- ότι χρειάζεται συνεχώς να πιέζεις για το εθνικό συμφέρον, να διεκδικείς περισσότερα ώστε να κερδίσεις τελικά έστω και τα μισά. Γνώριζε ότι μία μικρή χώρα πρέπει διαρκώς να επαναδιαπραγματεύεται. Αν άφηνε τα πράγματα όπως αρχικώς τα ήθελαν οι Μεγάλες Δυνάμεις και ο Σουλτάνος, η Ελλάδα που απελευθερώθηκε θα είχε χάσει τη μισή Στερεά και θα ήταν φόρου υποτελής στους Οθωμανούς Τούρκους. Με συνεχή επαναδιαπραγμάτευση επέτυχε την απελευθέρωση όλης της Στερεάς και την κατάργηση της εξάρτησης από τον Σουλτάνο. Χρήσιμο μάθημα και για σήμερα, όταν η επαναδιαπραγμάτευση των όρων της δανειακής σύμβασης καθίσταται αδήριτη ανάγκη.

Η διπλωματική του δράση δεν περιορίσθηκε μόνο στο πλευρό του Ρώσου Τσάρου, τον οποίο πίεζε συνεχώς για τα δίκια των υποδούλων Ελλήνων. Επεκτάθηκε και στη διοργάνωση εκ βάθρων της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, γεγονός που αναγνωρίζουν και σήμερα οι Ελβετοί.. Αυτό μάλιστα το πρότυπο θεωρούν ορισμένοι μελετητές ως το πρόπλασμα της Ενωμένης Ευρώπης, γι’ αυτό και χαρακτηρίζουν τον Καποδίστρια ως έναν οραματιστή της ευρωπαϊκής ενοποιήσεως. Ο Καποδίστριας είχε κατανοήσει την ανάγκη για ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των ισχυρών της εποχής για τη διατήρηση της εύθραυστης ειρήνης. Όταν ηττήθηκε οριστικά ο Ναπολέων, οι Άγγλοι κι οι Αυστριακοί πρότειναν τον κατακερματισμό της Γαλλίας. Ο Κερκυραίος σύμβουλος του Τσάρου πρότεινε στη ρωσική διπλωματία να μην υποστηρίξει αυτή την πρόταση, διότι η πλήρης αποδυνάμωση της Γαλλίας θα οδηγούσε σε κηδεμονία της Ευρώπης από τους Άγγλους ή από άλλη δύναμη. Με την επιμονή του η Γαλλία απέφυγε τη διάλυση και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης οι Γάλλοι έστειλαν τον Μαιζόν κατά του Ιμπραήμ , όπως προαναφέραμε.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας παρά την παραμονή και την επιτυχή δράση του στους θαλάμους και τους διαδρόμους της αδίστακτης διπλωματίας των Μεγάλων Δυνάμεων, προσπάθησε να εισαγάγει το ήθος στη διπλωματία. Αντιτάχθηκε στα σχέδια της Ιεράς Συμμαχίας για την κατάπνιξη των απελευθερωτικών κινημάτων διαφόρων λαών. Έχοντας τον πόνο για τη ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ελλάδα, διαφώνησε με ισχυρούς άνδρες της εποχής όπως ο Αυστριακός Καγκελλάριος Μέττερνιχ. Ο Χένρι Κίσσιγκερ, Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κατά την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο, στη διδακτορική του διατριβή για τον 19ο αιώνα διαπιστώνει: Δύο ειδών διπλωμάτες υπάρχουν στην παγκόσμια ιστορία. Οι Μέττερνιχ και οι Καποδίστριες! Εννοεί, δηλαδή, ότι ο πρώτος εκφράζει τον κυνισμό και την αδικία εις βάρος των αδυνάτων και ο δεύτερος την ανάγκη να υπάρχουν ορισμένες αρχές και αξίες στις διεθνείς σχέσεις.

Οι σώφρονες Έλληνες της μετεπαναστατικής Ελλάδος, όπως ο Θ. Κολοκοτρώνης, κατανοούσαν ότι για να δημιουργηθεί κράτος με νόμο και τάξη έπρεπε να αφεθεί ο Καποδίστριας να κυβερνήσει με κάποια δόση αυταρχισμού. Οι αγγλόφιλοι, που εφοβούντο την κυριαρχία του ελληνικού εμπορικού ναυτικού στη Μεσόγειο, βρήκαν αφορμή να τον κατηγορήσουν για «αντιδημοκρατικές μεθόδους». Το πνεύμα των ξενόδουλων Μαυροκορδάτων οδήγησε το χέρι του Ναυάρχου Μιαούλη να ... κάψει τον ελληνικό στόλο στην Ύδρα ως ένδειξη διαμαρτυρίας κατά του Καποδίστρια. Αν και τον άφησαν να κυβερνήσει μόνο τριάμισυ χρόνια ο Καποδίστριας πρόλαβε να αφήσει τεράστιο αναγεννητικό έργο. Γιατί ήταν έντιμος, ικανός και πατριώτης. Τιμώντας τη μνήμη του ας διδαχθούμε από το έργο του.

Κ.Χ. 27.9.2011
Αντίβαρο