Ἡ Ὀρθοδοξία μας. Κεφάλαιο 1ο. 4. Ἡ ταπείνωση. Π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος.

Ἡ Ὀρθοδοξία μας

π.Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος

Δρ. Θεολογίας, Δρ. φιλοσοφίας

        Ἡ ταπείνωση  (σελ. 26-27)

Τό νά ἐγκαταλείψει ὁ ἄνθρωπος τήν αὐτονομία του, σημαίνει νά ταπεινώσει τόν ἑαυτό του μπροστά στόν Θεό καί νά περιμένει ἀπό Ἐκεῖνον τή σωτηρία.  Χωρίς ταπείνωση δέν εἶναι δυνατή ἡ κοινωνία μέ τόν Θεό.  Αὐτό βέβαιώνει ἡ ἁγία Γραφή:

«Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι, διότι δική τους εἶναι ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. ε΄ ιη΄ 3).  «Ὁ πτωχός τῷ πνεύματι δέν πασχίζει νά ἐννοήση τά ἀνερμήνευτα, νά ἀποκαλύψει τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ΄ πιστεύει ἁπλᾶ στό λόγο τοῦ Θεοῦ γνωρίζοντας ὅτι καθε λέξη θεία εἶναι ἀλήθεια, πνεῦμα καί αἰώνια ζωή».

Ὅποιος ἀκολουθήσει τόν δρόμο τῆς αὐτονομίας, θά λοξοδρομήσει καί δέν θά φθάσει στό «σκοπό». Ἔτσι ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος ὑπογραμμίζει ὅτι μέ τούς «νόμους τῆς γνώσης», πού κυβερνοῦσαν τόν κόσμο πρίν ἀπό τήν ἐμφάνιση τοῦ Χριστοῦ, ὁ ἄνθρωπος δέν μπόρεσε νά ὑψώσει τό κεφάλι του καί νά αἰσθανθεῖ τή δύναμη τοῦ Κτίστου του». Ἀλλά καί τώρα, τήν ἐποχή τῆς πίστης, πολλοι ἄνθρωποι ἐπιθυμοῦν καί πάλι νά λοξοδρομήσουν ἀπό τήν «εὐθεία ὁδό στήν ταπεινότητα τῆς ἀνθρωπίνης γνώσης», ἡ ὁποία εἶναι «πτωχή καί ταπεινή, ὅσο καί ἄν φαίνεται πλούσια, ἐνῶ τούς θησαυρούς τῆς πίστης, δέν τούς χωροῦν ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ».

Αὐτή ἡ «αὐτογνωσία» τοῦ ἀνθρώπου εἶναι καρπός ἐλεύθερης ἐπιλογῆς καί βασική αἰτία, γιά τήν ὁποία ὁ ἄνθρωπος ἀπορρίπτει τούς θησαυρούς τῆς πίστης.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος παρομοιάζει τόν αὐτονομημένο ἄνθρωποι μέ τό σιδερᾶ, πού παίρνει τό ἀναμμένο σίδερο ὄχι μέ τήν τσιμπίδα, ἀλλά μέ τό χέρι του, πρᾶγμα πού θεωρεῖται ἀνόητο΄ «ἔτσι καί οἱ φιλόσοφοι, ἐπειδή ἐπέμεναν ὅτι μόνοι των δύνανται νά εὕρουν αὐτά, περιφρόνησαν τήν πίστη  καί διά τοῦτο βεβαίως δέν εὑρῆκαν τίποτε ἀπ’ ὅσα ζητοῦσαν».

Ὁ τρόπος λοιπόν πού προσεγγίζει κανείς τήν ἀλήθεια τοῦ «ποιός» ἔχει ἀποφασιστική σημασία. «Τέτοια εἶναι ἡ φύση τῶν μυστηρίων μας΄ ἀλλιῶς διάκειμαι ἐγώ πρός αὐτά καί ἀλλιῶς ὁ ἄπιστος. Ἀκούω ὅτι ἔγινε δοῦλος (ὁ Κύριος) καί θαυμάζω τήν φροντίδα Του΄ τό ἀκούει κι ἐκεῖνος καί τό θεωρεῖ ἀτιμία.  Ἀκούω ὅτι ἀπέθανε καί ἐκπλήττομαι διά τήν δύναμή Του, διότι ἄν καί ἀπέθανε, δέν κατεκρατήθη ἀλλά καί κατήργησε τό θάνατο΄ ἀκούει κι ἐκεῖνος καί ὑποπτεύεται ἀδυναμία» (Ι.Χρυσόστομος).

2.     Ἡ ταπείνωση τοῦ νοῦ (σελ.27-29)

Ὁ αὐτονομημένος νοῦς, δηλαδή ἡ λογική τοῦ ἀνθρώπου στήν κατάσταση τῆς πτώσης, δέν μπορεῖ νά δεῖ τά πράγματα τοῦ Θεοῦ μέ τήν ἀπαραίτητη καθαρότητα΄ εἶναι σκοτισμένος καί πρέπει νά καθαρθεῖ.  Τότε θά μπορέσει νά δεχθεῖ τή διδαχή τοῦ Χριστοῦ.

Τό κήρυγμα τῶν ἀποστόλων εἶχε σάν κύριο στόχο τήν «ἐν Χριστῷ κοινωνία», τήν προσωπική σχέση μέ τόν Χριστό καί τήν «ἐν Χριστῷ» δόξα (Πραξ. δ΄12.ε΄28-32).  Στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ἑνώθηκε ἡ θεότητα μέ τήν ἀνθρωπότητα (Ἰω.α΄ 14. Κολ. β΄9. Α΄Τιμ. γ΄15) καί πραγματοποιήθηκε ἀληθινή κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Τριαδικό Θεό΄ γιατί ὅπου εἶναι ὁ Υἱός ἐκεῖ εἶναι καί ὁ Πατήρ, ἐκεῖ καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, ὅπως ἄλλωστε συμβαίνει καί μέ τόν ἄνθρωπο: εἶναι ἀχώριστα ἑνωμένος μέ τό λόγο του καί τό πνεῦμα του΄ μόνο πού στήν περίπτωση τοῦ Θεοῦ ὁ Λόγος καί τό Πνεῦμα εἶναι «ἐνυπόστατα», ἔχουν δηλαδή δική τους ὑπόσταση! 

Ὁ ἄνθρωπος δέν μποροῦσε νά φθάσει μέ τίς δικές του δυνάμεις σ’ αὐτή τή Θεοκοινωνία΄ τήν πραγματοποίησε ὁ Θεός στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μέ τήν «κενωτική» Του ἀγάπη, πού ξεπέρασε κάθε ὄριο ἐπάνω στό Σταυρό (Φιλ. β΄5-8).

Τό κήρυγμα αὐτό δέν μπόρεσαν νά τό δεχθοῦν οὔτε οἱ Ἰουδαῖοι οὔτε οἰ Ἔθνικοί τῆς ἐποχῆς τῶν ἀποστόλων΄ ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Λόγου και ἰδιαίτερα ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ ἦταν γιά τούς πρώτους σκάνδαλο καί γιά τούς δεύτερους μωρία.  Δέν μπόρεσα νά ἑρμηνεύσουν τό Σταυρό ὡς καύχημα καί δόξα (Γαλ. στ΄ 14. Ἰω.ιβ΄ 32)΄ ἦταν ἀληθινή πρόκληση γιά τή ἀνθρωπίνη λογική (Α΄ Κορ. α΄18).

«Οἱ Ἰουδαῖοι θέλουν θαύματα, οἱ δέ Ἕλληνες ζητοῦν σοφία, ἐμεῖς ὅμως κηρύττουμε Χριστό ἐσταυρωμένον΄ γιά τούς Ἱουδαίους σκάνδαλο, γιά δέ τούς Ἕλληνες μωρία΄ ἀλλά γιά τούς καλεσμένους, Ἰουδαίους καί Ἕλληνες ὁ Χριστός εἶναι Θεοῦ δύναμη καί Θεοῦ σοφία.   

Γιατί αὐτό πού θεωρεῖται θεία μωρία, εἶναι σοφότερο ἀπό τή σοφία τῶν ἀνθρώπων καί ἐκεῖνο πού θεωρεῖται ἀδυναμία τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἰσχυρότερο ἀπό τή δύναμη τῶν ἀνθρώπων» (Α΄ Κορ. α΄22-25.  Πρβλ. Γαλ. ε΄11).

Ὁ ἀπόστολος προκαλεῖ ἐδῶ, γιατί δέν αἰσθάνεται τήν ἀνάγκη νά προσαρμόσει το κήρυγμά του στήν ἀνθρώπινη φιλοσοφία, ἡ ὁποία ἀπολυτοποιεῖ τόν νοῦ πού ἔχει ποτισθεῖ ἀπό τήν ἁμαρτία καί δέν ἀναγνωρίζει τήν ἀναγκαιότητα μιᾶς «κεκαθαρμένης διανοίας» καί τῆς «ἀνακαίνισης τοῦ νοῦ» στό φῶς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Σκοπός του δέν εἶναι νά στηρίξει τήν πίστη μέ ἀνθρώπινα ἐπιχειρήματα, ἀλλά νά τήν θεμελιώσει στή θεία δύναμη΄ δέν ἤθελε ἀνθρώπους ἐγγυητές, ἀλλά τόν ἴδιο τόν Θεό΄ κήρυττε «τή μυστική σοφία τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἦταν κρυμμένη καί τήν ὁποία ὁ Θεός προώρισε πρό αἰώνων γιά τή δική μας δόξα» (Α΄ Κορ. β΄ 4-7).

Ἡ μυστική αὐτή σοφία δέν ἀποκαλύπτεται στούς «σοφούς καί συνετούς» τοῦ κόσμου τούτου, ἀλλά στά «νήπια» (Ματθ. ια΄ 25. Λουκ. ι΄21), στά «μωρά τοῦ κόσμου», στά «ἀγενῆ»καί ἐξουθενημένα», ὥστε «κανείς ἄνθρωπος νά μή μπορεῖ νά καυχηθεῖ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ (Α΄Κορ. α΄27-29).  Ὁ αὐτονομημένος ἄνθρωπος δέν θά ἱκανοποιήσει ποτέ τήν πνευματική του δίψα, γιατί ἀπαιτεῖ τά πράγματα τοῦ Θεοῦ νά προσαρμοσθοῦν πλήρως στίς δυνατότητες τῆς ἀνθρωπίνης σκέψης. Ὅμως ὁ Θεός δέν γνωρίζεται μέ τόν τρόπο πού ἐπιθυμεῖ ὁ ἄνθρωπος νά γνωρίσει τόν Θεό.  Γιά νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος στή Θεογνωσία, πρέπει νά ταπεινώσει τό νοῦ του.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο «Ἡ Ὀρθοδοξία μας».
Ἔτος 1994
σελίδες 26 - 29

Διαβάστε περισσότερα αποσπάσματα από το βιβλίο πατώντας  Η Ορθοδοξία μας

________

Ψηφιοποίηση κειμένου Κατερίνα