Ἡ κατάθλιψη καί τά πάθη (Γ΄)

Συνέχεια ἀπό τό Α΄  καί Β΄μέρος: 

 Ἡ κατάθλιψη καί τά πάθη (Α΄)

Ἡ κατάθλιψη καί τά πάθη (Β΄)

Ὁ ἄνθρωπος ὁλοκληρώνεται ὡς πρόσωπο ὅταν ἀρνεῖται

τόν ἐγωισμό του καί ἀγαπάει ἐν Χριστῷ ὅλους

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος γιά νά γίνει πρόσωπο, δηλ. γιά νά τελειωθεῖ διά τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης, τῆς τέλειας κοινωνίας καί ἕνωσης μέ τόν Θεό καί τόν πλησίον.

«Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, μιλώντας γιά τήν ἕνωση καί τήν κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, χρησιμοποιεῖ τήν ἔκφραση «πρόσωπον πρός πρόσωπον». Λέγει: «βλέπομεν γάρ ἄρτι δί’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δε πρόσωπον πρός πρόσωπον» (Α΄ Κορινθίους 13:12).

Ἄν σκεφθοῦμε ὅτι τό χωρίο αὐτό ἀναφέρεται στήν νοερά προσευχή, δηλαδή στόν φωτισμό τοῦ νοῦ («δι’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι») καί τήν θέωση, δηλαδή τήν θεωρία τοῦ Θεοῦ («πρόσωπον πρός πρόσωπον»^[1]), τότε μποροῦμε νά καταλάβουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά χαρακτηρισθεῖ πρόσωπο, ὅταν ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό διά τῆς θεώσεως καί στήν κατάσταση τῆς θεώσεως. Αὐτός, ἄλλωστε εἶναι καί ὁ πραγματικός ἄνθρωπος… Ἐφόσον ὁ Θεός εἶναι Πρόσωπο σημαίνει πως ὁ ἄνθρωπος γίνεται πρόσωπο, ὅταν ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό».^[2]

Ὁ ἄνθρωπος γίνεται πρόσωπο ὅταν βρίσκεται σέ ἀληθινή σχέση μέ τό ἄλλο καί τόν τελείως Ἄλλον, τόν Θεόν. Ὅταν προχωρεῖ πρός τήν Θέωση. Πρόσωπο σημαίνει ὅτι ἔχω ἀπέναντί μου (πρὸς + ὄψις ἢ —ὤψ) κάποιον καί κοινωνῶ ἀληθινά μαζί του.

Ὁλοκληρώνεται ὁ ἄνθρωπος ὅταν εὐρίσκεται σε κοινωνία ἀλη­θινῆς ἀγάπης μέ τό Πρόσωπο τοῦ Θεοῦ καί τοῦ πλησίον. Ἡ αὐτο­φυ­λάκιση, ἡ αὐτοαπασχόληση, ὁ ἐγωκεντρικός τρόπος ὑπάρ­ξεως, δια­λύει τό ἀνθρώπινο πρόσωπο, πού ἀπαιτεῖ νά ὁλοκληρωθεῖ (ἀφοῦ ἔχουμε μέσα μας τό ἐσωτερικό πρόγραμμα τοῦ Δη­μιουργοῦ πού μᾶς ὠθεῖ στό νά ὁμοιάσουμε τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ τῆς Ἀγά­πης). Αὐτή ἡ διάλυση, ἡ ἀντίσταση στό πρόγραμμα τοῦ Θείου Κατασκευαστῆ μας, ἡ «ὑπαρξιακή αὐτοκτονία», στήν ὁποία καταδικάζουμε τόν ἑαυτό μας, διά τοῦ ἐγωισμοῦ, μᾶς ὁδηγεῖ στήν ἀπογοήτευση, λύπη καί κατάθλιψη.

Στόν ἐγωκεντρικό-καταθλιπτικό ἄνθρωπο, ἡ ψυχή του, ὁ νοῦς του (ὁ  ὀφθαλμός τῆς ψυχῆς) δέν λειτουργεῖ σωστά: Ἀντί νά βλέπει πρός τόν Θεόν, βλέπει ἐμπαθῶς πρός τόν ἑαυτό του καί μάλιστα πρός τό σῶμα του (φιλαυτία).

Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου πρέπει νά βρίσκεται στήν καρδιά

Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρας πρέπει νά βρίσκεται ἐντός τοῦ ἀνθρώπου, στήν καρδία του. Δέν θά πρέπει νά διασκορπίζεται πρός τά ἔξω διά τῶν αἰσθήσεων, ἀλλά νά ἔρχεται «εἰς ἑαυτόν». 

Δηλ. ἡ ἐνέργεια τοῦ νοῦ, πού διασκορπίζεται διά τῶν αἰσθητηρίων στό περιβάλλον, θά πρέπει νά ἐπανέλθει στήν οὐσία τοῦ νοῦ, πού βρίσκεται ἐντός τῆς καρδίας τοῦ ἀνθρώπου. Τότε ὅταν ὁλοκληρωθεῖ αὐτή ἡ ἐπιστροφή, ὁ νοῦς διά τοῦ ἑαυτοῦ τοῦ, «ἐπί τήν ἔννοιαν τοῦ Θεοῦ ἀναβαίνει». Τότε ἡ νοερά ἐνέργεια λειτουργεῖ σωστά. Τότε ὁ νοῦς δηλ. ἡ ψυχή κατά τοῦς Ἁγίους Πατέρας λειτουργεῖ κατά φύσιν.

Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης μᾶς διδάσκει: «Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ κύρια μέριμνα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία πάντοτε θεράπευε τόν χῶρο τῆς ψυχῆς. Εἶχε διαπι­στώ­σει, ἀπό τήν Ἑβραϊκή παράδοσι καί ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό καί τοῦς Ἀποστόλους ὅτι στόν χῶρο τῆς φυσικῆς καρδιᾶς λει­τουρ­γεῖ κάτι, πού οἱ Πατέρες ὠνόμασαν «νοῦν». 

Πήρανε δηλαδή τόν παραδοσιακόν «νοῦν», πού σημαίνει διάνοια καί λόγος, καί κάνανε μία διαφοροποίησι. Ὠνόμασαν νοῦν αὐτήν τήν νοερά ἐνέργεια, ἡ ὁποία λειτουργεῖ στήν καρδιά τοῦ ὑγιοῦς ψυχικᾶ ἀνθρώπου. Δέν γνω­ρίζομε πότε ἔγινε αὐτή ἡ διαφοροποίησις, διότι συμβαίνει ἐπί­σης μερικοί Πατέρες νά ὀνομάζουν μέ τήν ἴδια λέξι, νοῦν, καί τήν λο­­γική, ἀλλά καί τήν νοερά ἐνέργεια, ὅταν αὐτή κατεβαίνη καί λει­τουρ­γῆ στόν χῶρο τῆς καρδιᾶς.

Ὁπότε ἐξ αὐτῆς τῆς ἀπόψεως ἡ νοερά ἐνέργεια εἶναι μία καί μό­νη ἐνέργεια τῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία στόν μέν ἐγκέφαλο λειτουργεῖ ὡς λογική, ἡ ἴδια ὅμως λειτουργεῖ συγχρόνως καί στήν καρδιά ὡς νοῦς. Δηλαδή τό ἴδιο ὄργανο, ὁ νοῦς, προσεύχεται ἀδιάλειπτα στήν καρδιά, σέ ὅσους ἐννοεῖται ἔχουν ἀδειάλειπτη καρδιακή προ­σευ­χή, καί συγχρόνως σκέπτεται π.χ. μαθηματικά προβλήματα καί ὁ,τιδήποτε ἄλλο, στόν ἐγκέφαλο».^[3]

Στά συγγράμματα τῶν ἁγίων Πατέρων γίνεται πολύς λόγος γιά τήν ἐπιστροφή τοῦ νοῦ στήν καρδιά, τήν ἐπιστροφή τῆς ἐνεργείας στήν οὐσία. Λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος ὅτι ὁ νοῦς πού δέν διασκορ­πί­ζε­ται πρός τά ἔξω καί δέν διαχέεται ὑπό τῶν αἰσθητηρίων στόν κόσμο, ἐπιστρέφει στόν ἑαυτό τοῦ καί διά τοῦ ἑαυτοῦ του ἀναβαίνει στήν ἔννοια τοῦ Θεοῦ. 

Στήν συνέχεια περιλαμπόμενος καί ἐλλα­μπό­μενος ἀπό τό κάλλος τοῦ Θεοῦ, ἀπό τήν Θεία Χάρη, ἀπό τό Φῶς τοῦ Θεοῦ τό Ἄκτιστον, δέν ἐνδιαφέρεται γιά τά γήινα καί ξεχνᾶ ἀκό­μη καί αὐτήν τήν φύση. Δηλ. δέν φροντίζει μέ ἀγωνία οὔτε γιά τήν τροφή του οὔτε γιά τό τί θά φορέσει ὁ ἄνθρωπος αὐτός.

Ἡ ἐπιστροφή τοῦ νοῦ ἀπό τήν διάχυσή του στήν καρδιά, δηλα­δή ἡ ἐπιστροφή τῆς ἐνέργειας τοῦ νοῦ στήν οὐσία του, διά τῆς ἀδιάλειπτης καρδιακῆς προσευχῆς εἶναι ἡ θε­ρα­­πεία τοῦ νοῦ, ἡ ἀποκατάσταση του στό κατά φύσιν. Ἡ καρδία καθαρίζεται μέ τήν ἀδιάλειπτη νοερά καρδιακή προσευχή καί ἔρχεται ἐντός τῆς Ἔνοικος τό Πανάγιον Πνεῦμα μέ τόν καρπό Του, πού εἶναι «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία κ.λ.π.». Ὁ νοῦς ἀνεβαίνει στόν Θεό διά τῆς Θείας Χάριτος, ἔρχεται στό «ὑπέρ φύσιν», προχωρεῖ στό φωτισμό καί στήν Θέωση. Τότε φυσικά ἐξαφανίζεται ὁ ἐγωισμός, ἡ λύπη πού προκαλεῖται ἀπό τά πάθη καί ἡ κα­τά­θλιψη.

Ἡ Κατάθλιψη εἶναι δαιμονική ἐπήρρεια

Μέ τήν ὁρολογία τῶν ἁγίων Πατέρων ἡ κατάθλιψη θά μποροῦσε νά ὁρισθεῖ ὡς ἀκηδία, δαιμονική ἐνέργεια, αἰχμαλωσία ἀπό τούς λογισμούς, ἀπώλεια τῆς ὑπόστασής μας (δηλ. τοῦ προσώπου μας).

Ἔλεγε, ὁ μακαριστός π. Πορφύριος, ἀναφερόμενος σε μία γυναίκα πού εἶχε κατάθλιψη: «Αὐτή τυλιγμένη στό πάπλωμα, … νηστική, ζοῦσε, ἄς ποῦμε, τήν κατάθλιψη.

Εἶναι ἕνα αἴσθημα δυσάρεστο, τό ὁποῖο σε καταλαμβάνει, καί σέ καθηλώνει. Οὔτε νά σκεφθεῖς, οὔτε… Σκέφτεσαι αὐτό. Νομίζεις ὅτι ἐσύ σκέφτεσαι σοβαρά πράγματα. Ἐνῶ ἐσύ εἶσαι αἰχμάλωτος μιᾶς ἰδέας. Ἔχω πολλά νά σᾶς πῶ πάνω σ’ αὐτά πού ἔχω ἰδεῖ στή ζωή μου, ἀπό ἀνθρώπους, πού κατείχοντο ἀπό τέτοια συναισθήματα, δηλαδή σατανικά συναισθήματα. 

Δηλαδή ὁ διάβολος, ὁ κακός ἑαυ­τός μας, κατορθώνει καί παίρνει ἀπό τη μπαταρία τῆς ψυχῆς μας, πού ἔχει τή δύναμη γιά νά κάνομε τό καλό, τήν προσευχή, τήν ἀγάπη, τή χαρά, τήν εἰρήνη, τήν ἕνωσή μας μέ τό Θεό. Αὐτός κατορ­θώ­νει καί μᾶς παίρνει αὐτή τήν ἐνέργεια καί τήν κάνει θλίψη, κατά­θλιψη, καί ξέρω ΄γω πῶς τά λένε οἱ λεγόμενοι ψυχίατροι. 

Ἐμεῖς δέν τά λέμε ἔτσι, τά λέμε σατανική ἐνέργεια. Λέμε ἀκηδία, λέμε λογισμοί, καί λέμε ὁ διάβολος τῆς ἀκηδίας, ὁ διάβολος τῆς πορνείας, ὁ διάβολος, ὁ διάβολος, ὁ διάβολος. Διάφοροι διάβολοι, γιά κάθε σατανική ἐνέργεια πού μᾶς δημιουργοῦν»^[4]. Ὁ διάβολος καταφέρνει νά στρέψει τό νοῦ πρός αὐτά πού ἐκεῖνος ὑποβάλλει παραπλανώντας τον καί ἐμποδίζοντάς τον νά «βλέπει» πρός τόν Θεό. Οἱ «λεγόμενοι» ψυχίατροι παραποιοῦν τήν ἀλήθεια ἀφοῦ δέν λένε ὅτι ἡ αἰτία τῆς κατάθλιψης καί τῶν ἄλλων «ψυχολογικῶν» εἶναι οἱ δαίμονες καί τά πάθη.

Ὁ Γέροντας ὀρθά ὁμιλεῖ γιά «λεγόμενους» ψυχιάτρους καί ὄχι ἀληθινούς ψυχιάτρους, ἀφοῦ μόνο ὁ Χριστός καί ἡ Ἁγία Του Ἐκ­κλη­σία εἶναι ὁ ἀληθινός ἰατρός τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ «ἄλλη γλώσ­σα» καί ὁρολογία τῶν «λεγομένων» ψυχιάτρων, ὑπάρχει διότι ἀρ­­νοῦνται τήν ὕπαρξη τοῦ διαβόλου καί τῶν ἐνεργειῶν του. Ἡ ἄρρωστη ψυχή (ψυχο-παθής) δέν θεραπεύεται μέ χάπια ἀλλά μέ τήν Θεία Χάρη καί τήν Μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου πού ὁδηγοῦν στήν ἐλευθερία ἀπό τά πάθη.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

http://Hristospanagia3.blogspot.com

Ἡ παροῦσα ἐργασία ἀποτελεῖ μικρή περίληψη καί τμῆμα τῆς μελέτης: Τά πάθη ὡς κύρια αἰτία τῆς Κατάθλιψης(Ἱερομ. Σάββα Ἁγιορείτου) ἡ ὁποία σύν Θεῶ θά κυκλοφορήσει προσεχῶς. Μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν εὐχή τοῦ Γέροντα παραδίδουμε αὐτή τήν μικρή ἐργασία σάν ἕνα ἔναυσμα καί μία ἀφορμή γιά προβληματισμό πάνω στήν νόσο τῆς κατάθλιψης. 

Εἴθε νά συμβάλλει στήν ἀναζήτηση τῆς ἀληθινῆς πρόληψης καί ριζικῆς θεραπείας τῆς νόσου πού εἶναι ἡ καταπολέμηση τοῦ ἐγωισμοῦ καί ὅλων τῶν παθῶν διά τῆς ἀληθινῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς (ἀσκητική καί μυστηριακή ζωή). Ἡ Θεία Χάρη πού πλούσια ὑπάρχει μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι τό ἀντιφάρμακο στήν δαιμονική λύπη καί κατάθλιψη πού ταλαιπωρεῖ πολλούς σύγχρονους ἀνθρώπους. 

Ἄς γίνει αὐτό τό ταπεινό πόνημα διά πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί πάντων τῶν Ἁγίων, μία μικρή θεραπευτική συμβουλή καί συμβολή γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν πειρασμικῶν ἐνεργειῶν  πού δέχονται οἱ ψυχές μας, ὥστε νά δοξάζεται ἀπό ὅλους τό Πανάγιο Ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ Μας νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν! 

π. Σ.

http://Hristospanagia3.blogspot.com

---

^[1]     Ἰω. Ρωμανίδου: Προπατορικόν ἁμάρτημα ἔκδ. Δόμος σελ. 29.

^[2]     Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱερόθεου Βλάχου, τό πρόσωπο στην Ὀρθό­δο­ξη παράδοση, σελ. 76-80.

^[3]     Π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, Πατερική Θεολογία.       

^[4]     Γέροντος Πορφυρίου ἱερομονάχου, Συνομιλία για τήν κατάθλιψη.