Γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου. Λόγοι Γ΄ 1)«Ό πνευματικός καθορίζει κάθε πότε θά κοινωνάη ό πιστός» 2) «Ή χρήση τών επιτιμίων» 3) «Ή συγχωρητική ευχή»

Λόγοι Γ΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ" 
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ  

Μέρος Πέμπτο - Κεφάλαιο 3ον

Ό πνευματικός ιατρός της ψυχής

«Ό πνευματικός καθορίζει κάθε πότε θά κοινωνάη ό πιστός»

- Γέροντα, ό Απόστολος Παύλος γράφει: ­Ό εσθίων καί πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ εσθίει καί πίνει[1]. Πότε κοινωνάει κανείς αναξίως;
- Βασικά πρέπει νά προσερχώμαστε στήν θεία Κοινωνία έχοντας συναίσθηση της αναξιότητός μας. Ό Χριστός ζητά από μας τήν συντριβή καί τήν ταπείνωση. Όταν υπάρχη κάτι πού ενοχλεί τήν συνείδηση μας, πρέπει νά τό τακτοποιούμε. Αν π.χ. μαλώσαμε μέ κάποιον, πρέπει νά συμφιλιωθούμε μαζί του καί ύστερα νά κοινωνήσουμε.
- Γέροντα, μερικοί, ενώ έχουν ευλογία από τόν πνευματικό νά κοινωνήσουν, διστάζουν.
- Δέν θά ρύθμιση κανείς μόνος του, άν θά κοινωνήση ή όχι. Αν μόνος του αποφασίζη νά κοινωνήση ή νά μήν κοινωνήση, θά τό εκμεταλλευτή ό διάβολος καί θά του ανοίξη δουλειά. Πολλές φορές νομίζουμε ότι είμαστε άξιοι, ενώ δέν είμαστε, ή άλλοτε σύμφωνα μέ τόν νόμο πράγματι δέν είμαστε άξιοι, αλλά σύμφωνα μέ τό πνεύμα τών Αγίων Πατέρων χρειάζεται ή θεία μετάγγιση γιά νοσηλεία καί ή θεία παρηγοριά, γιατί από τήν πολλή συντριβή τής μετανοίας μπορεί νά έρθη από τά δεξιά ό εχθρός καί νά μας ρίξη σέ απόγνωση.
- Δηλαδή, Γέροντα, κάθε πότε πρέπει νά κοινωνάη κανείς;
- Τό κάθε πότε πρέπει νά κοινωνάη κανείς καί τό πόσο πρέπει νά νηστεύη πριν από τήν θεία Κοινωνία δέν μπαίνουν σέ καλούπι. Ό πνευματικός θά καθορίζη μέ διάκριση κάθε πότε θά κοινωνάη καί πόσο θά νηστεύη, ανάλογα μέ τήν αντοχή πού έχει.

Παράλληλα θά τόν οδηγή καί στήν πνευματική νηστεία, τήν αποχή από τά πάθη, ρυθμίζοντας την καί αυτήν ανάλογα μέ τήν πνευματική του ευαισθησία, ανάλογα δηλαδή μέ τό πόσο συναισθάνεται τό σφάλμα του, καί έχοντας ύπ' όψιν του τό κακό πού μπορεί νά κάνη ό εχθρός πολεμώντας μιά ευαίσθητη ψυχή, γιά νά τήν φέρη σέ απόγνωση.
Σέ πτώσεις λ.χ. σαρκικές, γιά τις όποιες δίνεται κανόνας σαράντα ήμερων αποχής από τήν θεία Κοινωνία, μπορεί ό διάβολος νά ρίξη πάλι τήν ψυχή στις τριάντα πέντε ήμερες καί, άν δοθή νέος κανόνας σαράντα ήμερων, ό διάβολος θά πάρη φαλάγγι τήν ψυχή, οπότε ζαλίζεται καί απελπίζεται. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις μπορεί ό πνευματικός, μετά τόν πρώτο κανόνα, νά πή: «κοίταξε, πρόσεξε μιά εβδομάδα καί νά κοινωνήσης», καί ύστερα νά κοινωνάη συνέχεια σέ κάθε θεία Λειτουργία, γιά νά μπόρεση νά πάρη επάνω της ή ψυχή καί νά πάη ό διάβολος πέρα.
Ένας πάλι πού ζή πνευματική καί προσεκτική ζωή θά προσέρχεται στο μυστήριο, όποτε αισθάνεται τήν θεία Κοινωνία ως ανάγκη καί όχι από συνήθεια, αλλά καί αυτό θά γίνεται μέ τήν ευλογία τού πνευματικού του.

«Ή χρήση τών επιτιμίων»

- Γέροντα, ή ακριβής τήρηση τών εντολών βοηθάει νά έχουμε τήν αίσθηση του Θεού;
- Ποιών εντολών; του Μωσαϊκού Νόμου;
- Όχι, του Ευαγγελίου.
- Ή τήρηση τών εντολών βοηθάει, αλλά ή σωστή τήρηση, γιατί μπορεί κανείς νά τηρή τις εντολές καί λανθασμένα. Στήν πνευματική ζωή χρειάζεται ή θεία δικαιοσύνη καί όχι ή ξερή εφαρμογή του νόμου. Βλέπουμε καί οί Άγιοι Πατέρες μέ πόση διάκριση έλεγαν νά έφαρμόζωνται οί ιεροί κανόνες!
Ό Μέγας Βασίλειος, ό πιό αυστηρός Πατέρας τής Εκκλησίας, πού έχει γράψει τούς πιό αυστηρούς κανόνες, αναφέρει τόν κανόνα πού ισχύει γιά μιά αμαρτία, άλλά μετά ό ίδιος προσθέτει:«Μήν εξετάζης χρόνο αλλά τρόπο μετα- νοίας»[2].
Δηλαδή, άν δύο άνθρωποι κάνουν τήν ίδια αμαρτία, ό πνευματικός, ανάλογα μέ τήν μετάνοια του καθενός, μπορεί στόν έναν νά βάλη κανόνα νά μήν κοινωνήση δύο χρόνια καί στόν άλλον δύο μήνες. Τόση διαφορά δηλαδή!
- Γέροντα, τό επιτίμιο βοηθάει νά κοπή ένα πάθος;
- Πρέπει νά καταλάβη ότι τό επιτίμιο θά τόν βοηθήση. Αλλιώς, τί νά πή κανείς; Άν προσπαθής νά διόρθωσης έναν άνθρωπο μέ τό ξύλο, δέν κάνεις τίποτε. Τήν ήμερα τής Κρίσεως ό Χριστός σ' εσένα, πού πήγες νά τόν διόρθωσης διά τής βίας, θά πή: «Διοκλητιανός ήσουν;» καί σ' εκείνον θά πή: «Ό,τι έκανες, τό έκανες διά τής βίας».
Δέν θά τόν πνίξουμε τόν άλλο, γιά νά τόν στείλουμε στόν Παράδεισο, αλλά θά τόν βοηθήσουμε νά ζητήση μόνος του νά κάνη κάποια άσκηση. Νά φθάση νά χαίρεται γιατί ζή, νά χαίρεται γιατί πεθαίνει.
Τά επιτίμια είναι στήν διάκριση τοϋ πνευματικού.
Στους έν ψυχρώ αμαρτάνοντας ό πνευματικός πρέπει νά είναι ανυποχώρητα αυστηρός. Αυτόν πού νικιέται, αλλά μετανοεί, ταπεινώνεται, ζητάει μέ συστολή συγχώρεση, θά τόν βοηθάη μέ διάκριση νά πλησίαση πάλι στόν Θεό. Έτσι έκαναν καί τόσοι Άγιοι. Ό Αγιος Αρσένιος ό Καππαδόκης λ.χ. ώς πνευματικός συνήθως δέν έβαζε κανόνα στους ανθρώπους.
Προσπαθούσε νά τούς φέρη σέ συναίσθηση, ώστε από φιλότιμο νά ζητήσουν μόνοι τους νά κάνουν άσκηση ή ελεημοσύνες ή άλλου είδους καλωσύνες. Οταν έβλεπε κανένα παιδάκι δαιμονισμένο ή παράλυτο καί καταλάβαινε ότι οί γονείς ήταν αιτία πού ταλαιπωρείται τό καημένο, θεράπευε πρώτα τό παιδί καί έδινε κανόνα στους γονείς, γιά νά προσέχουν στήν συνέχεια.
Μερικοί λένε:«Ά, ό τάδε πνευματικός είναι πολύ πατερικός. Πολύ αυστηρός! Είναι έξυπνος, έχει μνήμη, ξέρει τό Πηδάλιο[3] άπ' έξω». Ένας πνευματικός όμως πού εφαρμόζει κατά γράμμα τούς κανόνες πού αναφέρει τό Πηδάλιο μπορεί νά κάνη κακό στήν Εκκλησία.
Δέν βοηθάει νά πάρη ό πνευματικός τό Πηδάλιο καί νά αρχίση: «Τί αμαρτία έκανες εσύ; Αυτή. Τί γράφει εδώ γι' αυτήν τήν περίπτωση; Τόσα χρόνια αποχή από τήν θεία Κοινωνία! Εσύ τί έκανες; Αυτό. Τί γράφει εδώ; Αυτόν τόν κανόνα!».
- Πρέπει, Γέροντα, κανείς νά λαμβάνη ύπ' όψιν του δεκάδες πράγματα.
- Ναι, ιδίως στήν σημερινή εποχή δέν είναι νά πάη κανείς νά εφαρμόση όλον τόν νόμο της Εκκλησίας μέ μιά αδιάκριτη αυστηρότητα, αλλά πρέπει νά καλλιεργήση τό φιλότιμο στους ανθρώπους. Νά κάνη πρώτα δουλειά στόν εαυτό του, γιά νά μπορή νά βοηθάη τις ψυχές, αλλιώς θά σπάζη κεφάλια.
Τό Πηδάλιο λέγεται πηδάλιο, γιατί οδηγεί προς τήν σωτηρία τόν άνθρωπο πότε μέ τόν έναν τρόπο καί πότε μέ τόν άλλον, όπως ό καραβοκύρης πάει τό πηδάλιο πότε αριστερά καί πότε δεξιά, γιά νά βγάλη τό καράβι στήν ακτή.
Αν τό πάη ολόισια, χωρίς νά στρίψη όπου χρειάζεται, θά ρίξη τό καράβι πάνω στά βράχια, θά τό βουλιάξη καί θά πνιγούν οί άνθρωποι. Αν ό πνευματικός χρησιμοποιή τούς κανόνες σάν... κανόνια, καί όχι μέ διάκριση, ανάλογα μέ τόν άνθρωπο, μέ τήν μετάνοια πού έχει κ.λπ., αντί νά θεραπεύη ψυχές, θά εγκληματή.

«Ή συγχωρητική ευχή»

Μερικοί πνευματικοί έχουν ένα τυπικό: Όταν δέν επιτρέπεται ό εξομολογούμενος νά κοινωνήση, δέν του διαβάζουν συγχωρητική ευχή. Υπάρχουν καί άλλοι πού λένε:«Είναι ή γραμμή μας νά μή διαβάζουμε πάντοτε συγχωρητική ευχή».
Αυτό είναι κάτι σάν προτεσταντικό... Ήρθε ένα παιδί στό Καλύβι πού είχε μερικές πτώσεις. Πήγε, εξομολογήθηκε, αλλά δέν του διάβασε συγχωρητική ευχή ό πνευματικός. Τό καημένο, τό έπιασε απελπισία. «Γιά νά μή μου διάβαση ευχή ό πνευματικός, άρα δέν μέ συγχωράει καί ό Θεός», σκέφθηκε καί πήγαινε γιά αυτοκτονία. «Νά πάς, του λέω, στόν πνευματικό νά σου διάβαση ευχή. Καί άν δέν σου διάβαση αυτός, νά πάς σέ άλλον πνευματικό».
Χωρίς συγχωρητική ευχή θά έχη συνέχεια πτώσεις ό άνθρωπος, γιατί δέν χάνει ό διάβολος τά δικαιώματα. Πώς νά παλέψη ό άνθρωπος, αφού ό διάβολος έχει ακόμη δικαιώματα; Δέν είναι ελευθερωμένος· δέχεται δαιμονικές επιδράσεις. Ενώ μέ τήν συγχωρητική ευχή κόβονται οί επιδράσεις, γίνεται ανακατάληψη του εδάφους, οπότε ό καημένος βοηθιέται καί μπορεί νά παλέψη, νά αγωνισθή, γιά νά απαλλαγή από τά πάθη.



1. Α' Κ ο ρ . 11,29.
2. Βλ. Αγίου Βασιλείου τοϋ Μεγάλου, Επιστολή 217, παρ. 84, ΡΟ 32, 808Β: ­Ον γάρ πάντως τω χρόνω κρίνομεν τά τοιαύτα, άλλά τω τρόπω τής μετανοίας προσέχομεν¯.
3. Συλλογή Κανόνων της Όρθόδοξης Εκκλησίας, ή οποία περιέχει τούς Ιερούς Κανόνες των Οικουμενικών Συνόδων, τούς Αποστολικούς Κανόνες, καθώς καί τούς Κανόνες των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, μέ σύντομη ερμηνεία. Τήν συνέταξαν κατά τό 1793 ό Αγιος Νικόδημος ό Αγιορείτης καί ό μοναχός Αγάπιος.

Ἀπόσπασμα ἀπό τίς σελίδες 274-278 τοῦ βιβλίου:

            ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

                                 ΛΟΓΟΙ Γ΄    

                ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ

                   ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ

    «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»

                ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ