Περί φιλαυτίας καί Ἐλευθερίας. Ἀρχιμανδρίτου Γεωργίου, Καθηγουμένου Ἱ. Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου. (Μέρος Δ΄)

Ἀπομαγνητοφωνημένη ( με κάποιες τροποποιήσεις ) ὁμιλία, εἰς την Θεολογικήν Σχολήν Ἀθηνῶν, μετά τήν τέλεσιν τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Μ. Ἀποδείπνου, τῆ Ἁγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστῆ τοῦ ἔτους 1988.

 Ἡ ἐν Χριστῷ ἐλευθερία

Ἔτσι λοιπόν ὁ ἄνθρωπος φθάνει αὐτήν τήν ἐλευθερία καί ἑνώνεται μέ τόν Χριστό. Ἑνωμένος μέ τόν Χριστό συμμετέχει στήν ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι ἁπλῶς ἐλεύθερος, ἀλλά εἶναι μέτοχος τῆς ἐλευθερίας τοῦ Θεοῦ. Διότι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ζητᾶ τήν ἐλευθερία στόν ἑαυτό του καί ὄχι στόν Θεό –πού αὐτό κατά βάθος δέν εἶναι ἐλευθερία, εἶναι φιλαυτία-, δέν ὁδηγεῖται τελικά σ΄αὐτό πού λαχταρᾶ διά τῆς ἐλευθερίας, ἀλλά στόν θάνατο τῆς ἐλευθερίας του. Ἐνῶ νομίζει ὅτι εἶναι ἐλεύθερος, τελικά ὑποδουλώνεται στόν ἑαυτό του, σέ μία δυναστεία τοῦ ἑαυτοῦ του ἄνευ προηγουμένου.

Γιά μᾶς λοιπόν τούς Χριστιανούς ἡ ἐλευθερία μας ποτέ δέν μπορεῖ νά περιοριστῆ στό κτιστό, γιατί τό κτιστό εἶναι φθαρτό, εἶναι θνητό καί μία ἐλευθερία πού εἶναι φθαρτή καί θνητή δέν εἶναι ἀληθινή ἐλευθερία. Πηγή τῆς ἐλευθερίας μας εἶναι ἡ ἄκτιστη ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ. Καί ὅταν ἡ δική μας κτιστή ἐλευθερία συναντᾶ καί ἑνώνεται μέ τήν ἄκτιστη ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ καί μετέχει στήν ἄκτιστη ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ, τότε πραγματικά ἐξασφαλίζεται καί δικαιώνεται. Ἄλλωστε τό εἶπε ὁ Κύριος: «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν, καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» καί «Ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια».

Ἄρα λοιπόν ὅταν γνωρίσουμε τήν ἀλήθεια, τόν Χριστό, τότε γνωρίζουμε καί τήν ἀληθινή ἐλευθερία. Ἡ ἕνωσίς μας πάλι μέ τόν Χριστό, ὁ ὁποῖος εἶναι καί ἡ ἀληθινή ἐλευθερία, γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία. Γι’αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία εἶναι χῶρος ἐλευθερίας.

Θυμᾶμαι ἕνα γεροντάκι, μοναχό τῆς Μονῆς μας, τόν π. Αὐξέντιο, ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη πρό ἐτῶν, καί ὁ ὁποῖος ἦταν πολύ ἐνάρετος. Ὅσοι ἀξιωθήκαμε νά τόν γνωρίσουμε, μποροῦμε νά διαβεβαιώσουμε ὅτι ἐξεπλήρωσε ὅλες τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Δέν θυμόμαστε νά παρέβη κάποια ἐντολή τοῦ Θεοῦ, οὔτε καί καμμία ὑποχρέωσι τοῦ μοναχικοῦ σχήματος. Λοιπόν, ὅταν γέρασε πολύ καί δέν μποροῦσε νά στηριχθῆ στά πόδια του, τοῦ ἔλεγαν οἱ ἀδελφοί: “Πάτερ Αὐξέντιε, μή πηγαίνης στήν Ἐκκλησία. Τώρα πιά εἶσαι γεροντάκι, κουράζεσαι”. Καί ἀπαντοῦσε ὁ π. Αὐξέντιος: “Δέν εἶναι κατά Θεόν. Στήν Ἐκκλησία αἰσθάνομαι ἐλευθερία”.

Εἶχε μία ὑπαρξιακή ἐμπειρία ὁ π.Αὐξέντιος, ὅπως καί σέ πολλά ἄλλα πράγματα, ἀλλά καί σ΄αὐτό πού λέμε ἐδῶ, τοῦ μυστηρίου τῆς ἐλευθερίας. Ὅτι ἡ ἐλευθερία δέν εἶναι ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία, εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία, «ὅπου τό Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ και ἡ ἐλευθερία». Ὁ Θεός χαρίζει τήν ἐλευθερία Του ὡς δῶρο. Στήν Ἐκκλησία του καινοποιεῖ τά πάντα. Μέσα στην Ἐκκλησία ἔχει νικηθῆ ἡ φθορά, ἡ ἁμαρτία, ὁ θάνατος. Βασιλεύει ὁ Χριστός, καί ἄρα μόνο μέσα στήν Ἐκκλησία ὑπάρχει ἡ καινή ζωή τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι καί ἡ ἀληθινή ἐλευθερία. Καί αὐτό τό ζοῦσε ὁ π. Αὐξέντιος. 

Ἡ ἐν Χριστῷ ἐλευθερία δέν εἶναι ἀτομική ἀνεξαρτησία, ἀλλά ἀγάπη καί κοινωνία προσώπων. Εἶναι λάθος νά ταυτίζουμε τήν ἐν Χριστῷ ἐλευθερία μέ τά ἀτομικά δικαιώματα ἤ τήν ἀτομική ἀνεξαρτησία. Ἡ ἀτομική ἀνεξαρτησία, πού ἀποκόπτει τόν ἕνα ἀπό τόν ἄλλο, εἶναι ὁ θάνατος τῆς ἐλευθερίας. Ἡ ἐλευθερία μας πάντοτε εἶναι σέ συνάρτησι μέ τόν Τριαδικό Θεό, μέ τά πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, καί τά πρόσωπα τῶν ἀδελφῶν μας. Στήν κοινωνία τῆς ἀγάπης. Γι’αὐτό καί μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἐλευθερία καί ἀγάπη εἶναι συνώνυμα. Τήν ὥρα πού ἀγαπᾶς εἶσαι ἐλεύθερος. Περιεχόμενο τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἡ ἀγάπη. Εἶμαι ἐλεύθερος, ὅταν ἀγαπῶ, ὄχι ὅταν ἱκανοποιῶ τόν ἐγωϊσμό μου. Καί αὐτό νομίζω ὅτι εἶναι τό λάθος πού γίνεται σήμερα: ὅτι ἡ ἐλευθερία περιορίζεται, δέν τοποθετεῖται στήν ἀγάπη.

Ἔτσι ἐνεργοῦν ὅσοι προσπαθοῦν νά δικαιώσουν π.χ. τίς ἀμβλώσεις. Δέν ξέρω, ἄν ἀκούσατε αὐτό πού ἀπαιτοῦν οἱ φεμινίστριες: “τό σῶμα μας μᾶς ἀνήκει”. Δηλαδή ἐλευθερία εἶναι ἡ ἐγωϊστική μου ἱκανοποίησις. Δέν εἶναι ἡ ἀγάπη, δέν εἶναι ἡ προσφορά, δέν εἶναι ἡ θυσία. Εἶμαι ἐλεύθερος, ὅταν κάνω αὐτό πού ἱκανοποιεῖ τόν ἐγωϊσμό μου. Καί ὄχι εἶμαι ἐλεύθερος, ὅταν κάνω αὐτό πού ἀπαιτεῖ ἡ ἀγάπη καί θέλει ὁ Θεός. Διότι ὁ Θεός θέλει αὐτό πού θέλει ἡ ἀγάπη. Καί τελικά βλέπομε ὅτι, ἐνῶ τόσος λόγος γίνεται γιά ἀτομικά δικαιώματα καί γιά ἐλευθερία, ὅσο πᾶμε ὑποδουλωνόμαστε περισσότερο, καί στά πάθη μας καί γενικά σέ δομές ζωῆς, οἱ ὁποῖες κάθε ἄλλο παρά ἐλευθερώνουν τόν ἄνθρωπο.

Θά ἀναφέρωμε κάποια γνωρίσματα τῆς ἐν Χριστῷ ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου.

α) Ἐλευθερία ἀπό τό σαρκικό φρόνημα.

Ὁ ἄνθρωπος μέσα στήν Ἐκκλησία μέ τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ καί τόν ἀγῶνα του ἐλευθερώνεται ἀπό τό σαρκικό του φρόνημα. Ἀγωνίζεται νά μή τόν κυριεύῃ τό σαρκικό του φρόνημα. Καί ἐκεῖ ἀποβλέπει ἡ ἐγκράτεια τῶν Χριστιανῶν, ἡ συζυγική πίστις τῶν ἐγγάμων καί ἡ παρθενία τῶν μοναχῶν. Νά ἐλευθερωθοῦν ἀκόμη καί ἀπό αὐτή τήν ἀναγκαιότητα, πού ἐπιβάλλει τό γενετήσιο ἔνστικτο. Εἶναι χάρις τοῦ Θεοῦ αὐτό. Εἶναι ὅμως καί ἐλευθερία γιά τόν ἄνθρωπο. Ἐνῶ, βλέπετε, σήμερα στήν ἐποχή μας, πόσο τό ἔνστικτο αὐτό ἔχει θεοποιηθῆ ἀπό τούς ἀνθρώπους καί πόσο ὑποδουλωμένοι εἶναι οἱ ἄνθρωποι σ΄αὐτό, χωρίς νά μποροῦν τελικά καί νά τό χαροῦν, διότι τό ζοῦν μέσα στόν ἐγωϊσμό, καί φυσικά μέσα στόν ἐγωϊσμό ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά χαρῆ τίποτε. Ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία ἔχει τό μυστήριο τοῦ Γάμου –καί εἴδατε τί ὡραῖες εὐχές ἔχει ἡ ἀκολουθία τοῦ Γάμου-, ὅπου ἡ ἀγάπη καί ἡ προσφορά τοῦ ἑνός ἀνθρώπου στόν ἄλλο, καταξιώνει καί ἀναπαύει τούς συζύγους.

β) Ἐλευθερία ἀπό τήν φυσική ἀναγκαιότητα.

Οἱ ἐν Χριστῷ ἐλεύθεροι ἄνθρωποι δέν πιέζονται ἀπό τήν φυσική ἀναγκαιότητα.

Αὐτό τό πρόσεξα ἐφέτος ἰδιαίτερα στό Τριήμερο. Στό  Ἅγιον Ὅρος, ὅπως ξέρετε, οἱ Πατέρες, ὅσοι βέβαια ἔχουν εὐλογία –διότι ὅσοι ἔχουν σοβαρά προβλήματα ὑγείας δέν ἔχουν εὐλογία- κρατᾶνε τίς τρεῖς πρῶτες ἡμέρες τῆς Σαρακοστῆς, Καθαρά Δευτέρα, Καθαρά Τρίτη καί Καθαρά Τετάρτη, τελεία ἀσιτία, οὔτε νερό. Εἶναι βέβαια ἕνα ἀγώνισμα. Καί ἀγώνισμα γιά ἀνθρώπους πού δέν εἶναι καί καλοταϊσμένοι ἀπό τίς προηγούμενες ἡμέρες, ἀλλά ἔχουν περάσει ἀσκητική ζωή, κάνουν καί μετάνοιες καί ἔχουν καί ὅλο τόν ὑπόλοιπο ἀγώνα. Λοιπόν πρόσεξα μέ τί ἐλευθερία οἱ μοναχοί κρατοῦσαν τό Τριήμερο καί πῶς ὑπερέβαιναν τήν ἀνάγκη τοῦ σώματος, νά φάῃ, νά πιῆ λίγο νερό. Καί αὐτό δέν τό ἔκαναν μέ μία διάθεση γιόγκα, ἀλλά τό ἔκαναν μέ μία διάθεσι ἀγάπης πρός τόν Θεό.

Ἔχουμε ἕνα γεροντάκι στό μοναστήρι μας, τόν π. Ἡσύχιο. Εἶναι 95 ἐτῶν. Ἄν δῆτε τά πόδια του, εἶναι μαρτυρικά. Ἀπό τά χρόνια, ἀπό τήν ἄσκησι, τήν ὀρθοστασία, τά πόδια του εἶναι σάν νά τά ἔχης χτυπήσει μέ μπαλτάδες, τρέχουν κιόλας. Ἄν δέν τά δέσουμε, δέν μπορεῖ νά σταθῆ. 

Ὁ π. Ἠσύχιος παρ’ ὅλα αὐτά στέκεται ὄρθιος στήν Ἐκκλησία καί δέν ἀφήνει τόν ἀγῶνα. Λοιπόν τοῦ λέω, τήν παραμονή τοῦ Τριημέρου: “Πάτερ Ἡσύχιε, θά κρατήσης;”. “Σάν δύσκολα τά βλέπω τά πράγματα”, ἀπαντᾶ, γιατί ἔχει ἐξασθενήσει πολύ, “θά δοῦμε, ἔχει ὁ Θεός”. Καί ἀρχίζει καί τό κρατάει - τό ἔχει κρατήσει ὅλα τά χρόνια τῆς ζωῆς του βέβαια - . 

Λοιπόν κατά τήν Δευτέρα τό βραδύ, τόν ρωτῶ: “Πάτερ Ἡσύχιε, πῶς πᾶς;”. “ Ἐ! Μέχρι τώρα καλά. Θά δοῦμε αὔριο, ἄν ὁ ἅγιος Νικόλαος βοηθήση”. Τήν Τρίτη: “Πάτερ Ἡσύχιε, πῶς πᾶς;”. “ Ἐ! Μέχρι τώρα καλά. Θά δοῦμε – δέν ἐμπιστευόταν στόν ἑαυτό του - , ἄν ὁ ἅγιος Νικόλαος βοηθήση”. Καί κράτησε. Καί κοινώνησε μετά. Μετά πού τελείωσε τό Τριήμερο καί βγαίναμε ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἀφοῦ εἴχαμε κοινωνήσει, τοῦ λέω: “Πάτερ Ἡσύχιε, δόξα τῷ Θεῶ, κράτησες”. Ἦταν κι ἄλλοι Πατέρες ἐκεῖ. Ἀπάντα: “Ἐ! Ἄς μή μιλᾶμε γι’ αὐτά τά θέματα”. Σάν νά μή εἶχε κάνει τίποτα.

Εὐχαρίστησα τόν Θεό, γιατί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τό ξεπέρασμα τῆς φιλαυτίας κάνει τόν ἄνθρωπο ἐλεύθερο ἀκόμη καί ἀπό τίς στοιχειώδεις βιολογικές του ἀνάγκες, ὅπως εἶναι ἡ πείνα καί ἡ δίψα.

γ) Ἐλευθερία ἀπό τόν θάνατο

Ἡ ἐν Χριστῶ ἐλευθερία, ἀφοῦ εἶναι συμμετοχή στήν ζωή τοῦ ἀναστάντος Χριστοῦ, ἐλευθερώνει καί ἀπό τόν φυσικό φόβο τοῦ θανάτου. Νομίζω ὅτι εἶναι καλό νά μή μιλᾶμε μέ ἰδέες, νά μιλᾶμε παρουσιάζοντας πρόσωπα, ἀνθρώπους πού ἔχουν ἀγωνισθῆ καί ἔχουν βιώσει, ἔχουν ξεπεράσει τήν φιλαυτία καί ἔχουν φτάσει τήν ἀληθινή ἐλευθερία. Ἄλλωστε καί ἐγώ ὡς Ἁγιορείτης, τί νά σᾶς πῶ; Πιστεύω ὅτι τέτοια περιμένετε νά ἀκούσετε ἀπό μενα.

Ὁ π. Ἀρσένιος εἶναι ἕνας χαριτωμένος μοναχός, ὁ ὁποῖος ἔχει προχωρήσει πολύ στήν πνευματική ζωή καί ἔχει πολύ ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους. Ἔχει τέλεια εἰρήνη στήν ψυχή του, ἡ ὁποία ἀκτινοβολεῖ. Δέν εἶναι πολύ μεγάλος, εἶναι κάπου 73 ἐτῶν. Ἐπειδή πάσχει ἡ καρδιά του, περιμένει τόν θάνατο. Τό ξέρει ὅτι μπορεῖ νά πεθάνῃ ἀπό στιγμή σέ στιγμή, ἀλλά εἶναι πασίχαρος. Πῆγα νά τόν δῶ πρίν φύγω. Ἐξομολογήθηκε καί μοῦ λέει “Γέροντα, ἡ ψυχή ἔχει μία χαρά τώρα πού θά φύγη!” Σάν νά ἐπρόκειτο νά τοῦ συμβῆ τό μεγαλύτερο καλό. Καί αὐτό ἦταν ὅτι θά φύγη. Ναί. Ἐλευθερία ἀπό τόν θάνατο. Ἐδόξασα τόν Θεό. Βέβαια εἶναι καί ἄλλοι. Ἀλλά τό ἔζησα αὐτό μέ τόν π.Ἀρσενιο πρόσφατα.

Σᾶς τό λέω, νά δῆτε, πῶς μέ τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος μέσα στήν Ἐκκλησία προχωρεῖ σέ μία τέτοια ἐλευθερία, πού εἶναι ἐλευθερία ἀκόμη καί ἀπό τόν ἴδιο τόν θάνατο.

δ) Ἐλευθερία ἀπό τήν κοσμικότητα

Μέσα στήν Ἐκκλησία ἐπιτυγχάνεται ἡ ἀπελευθέρωσις τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν χλιδή, τήν ματαιότητα, τήν ματαιοδοξία, τήν κοινωνική προβολή καί ὅλα τά παρεμφερῆ, πού συνιστοῦν τό κοσμικό φρόνημα.

Εἶναι γνωστό πῶς ἡ μόδα ὑποδουλώνει τούς ἀνθρώπους, ἄνδρες καί γυναῖκες, ὥστε πολλοί νά μή τολμοῦν νά τήν παραβοῦν, ἔστω καί ἄν ἀντίκειται στίς ἀρχές τους.

Ἀπόσπασμα ἀπό τήν Ἐτήσια Ἔκδοση της
Ι. Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους
Περίοδος Β΄  Ἔτος 2010 Ἀριθμός 35
σελίδες 106 -113

Διαβάστε περισσότερα πατῶντας στο Έκδοση Όσιος Γρηγόριος


________________________

Ψηφιοποίηση κειμένου Κωνσταντῖνος