«Χριστός Ανέστη» με κατάνυξη και μνήμες

Η Μονή Βλαχερνών στην Κωνσταντινούπολη βρίσκεται δίπλα στο παλάτι των βυζαντινών αυτοκρατόρων στον μυχό του Κεράτιου κόλπου. Επί Βυζαντίου αποτελούσε το πιο φημισμένο ιερό της Παναγίας, επειδή εκεί εψάλη για πρώτη φορά το έτος 626 μ.Χ. ο Ακάθιστος Υμνος.

Ηταν αμέσως μετά τη λύση της πολιορκίας από τους Αβάρους, η οποία αποδόθηκε στη λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας στα τείχη της Πόλης από τον τότε Πατριάρχη Σέργιο. Στον ίδιο ναό έγινε επίσης η εορτή της Ορθοδοξίας μετά τη λήξη της εικονομαχίας το έτος 843.
Στον χώρο της Μονής χτίστηκε και το παρεκκλήσι της Αγίας Σορού για να δεχθεί το ωμοφόριο και την εσθήτα της Παναγίας, που μεταφέρθηκαν από την Παλαιστίνη στην Πόλη το 473.

Ελάχιστοι χριστιανοί έχουν απομείνει πλέον στην Πόλη, που παρακολουθούν την αναστάσιμη Λειτουργία.

Ήταν τόσο σπουδαία μονή στα βυζαντινά χρόνια, που μόνο στον ναό του υπηρετούσαν 74 άτομα: 12 πρεσβύτεροι, 18 διάκονοι, 6 διακόνισσες, 8 υποδιάκονοι, 20 αναγνώστες, 4 ψάλτες και 6 θυρωροί.
Το μάτι του επισκέπτη μόλις μπει στην Παναγία των Βλαχερνών πέφτει αμέσως επάνω στη μαρμάρινη πλάκα που έχει χαραγμένο επάνω της τον Ακάθιστο Ύμνο.
Βράδυ Μεγάλου Σαββάτου, λίγο πριν αρχίσει η αναστάσιμη λειτουργία. Οι πιστοί είναι όλοι κι όλοι 40-50 άνθρωποι και μόλις που καταλαμβάνουν τα διαθέσιμα καθίσματα. Μέχρι τη δεκαετία του 1960, όταν ανθούσε το ελληνικό στοιχείο της Πόλης, ο ναός δεν χωρούσε τα πλήθη του κόσμου, που το βράδυ της Ανάστασης γέμιζαν τους κήπους της Μονής και τους γύρω δρόμους. Μόνο στο Μέγα Ρεύμα στις ακτές του Βοσπόρου, παλιά ζούσαν πάνω από 6.000 Ρωμιοί. Σήμερα έχουν απομείνει 60.

Η καμπάνα δεν χτυπά
 
Μέχρι το 1992 το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής γινόταν περιφορά του Επιταφίου έξω από την εκκλησία, σήμερα κόπηκε κι αυτό για να μην... προκαλούνται οι γείτονες.
Λίγα λεπτά πριν από την Ανάσταση, βγαίνουν οι πιστοί για λίγο στον περίβολο του ναού για να ψάλουν, όχι με στεντόρεια φωνή, το «Χριστός Ανέστη» και βιαστικά ξαναμπαίνουν μέσα.

Ούτε καν η καμπάνα δεν χτυπάει την ώρα του «Χριστός Ανέστη» για να μη διαταραχθεί η ανάπαυση των γειτόνων.

Για τις τουρκικές οικογένειες των γύρω σπιτιών δεν είναι τίποτα άλλο από ένα κοινό σαββατόβραδο, για τους ελάχιστους όμως Ρωμιούς μέσα στην εκκλησία είναι η πιο σπουδαία στιγμή του χρόνου.

Οι Ρωμιοί έχουν πάρει μαζί τους στην Ανάσταση και τα παιδιά τους, που τρέχουν πέρα δώθε μέσα στην εκκλησία κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας.
Οι παιδικές φωνούλες στις εκκλησίες της Πόλης είναι η πιο ευχάριστη φασαρία που μπορεί να ακούσει κανείς. Τα παιδιά αυτά θα δώσουν παράταση στην παρουσία του ελληνισμού που απειλείται με αφανισμό.

Δεν είναι άλλωστε απίθανο κάποιο από τα μικρά σημερινά Ρωμιόπουλα να γίνει ο μελλοντικός Πατριάρχης. Καθώς η επιλογή γίνεται μόνο μεταξύ των Ρωμιών που διαθέτουν τουρκική υπηκοότητα και συνεκτιμούμενης της απαγόρευσης λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, λιγοστεύουν απελπιστικά οι υποψήφιοι μελλοντικοί Πατριάρχες.
Ανάσταση στη Μονή Βλαχερνών μαζί με τους Ρωμιούς κάνουν κατά παράδοση και οι συνορθόδοξοι Αντιοχείς, που έχουν καταγραφεί στην Τουρκία μαζί με τους Ρουμ ορθοδόξους και έχουν βρει καταφύγιο στην αγκαλιά της ελληνικής κοινότητας.

Το έθιμο. Ψάρια στη σχάρα αντί για οβελία

Για τους Ελληνες της Κωνσταντινού­πολης το «μενού» της Κυριακής του Πάσχα δεν περιλαμβά­νει αρνί στη σούβλα. Το βασικό έθιμο θέλει ψάρια στη σχάρα, ίσως και μπούτι αρνίσιο στο ταψί. Το βράδυ μετά την Ανάστα­ση στα πολίτικα τραπέζια κυριαρχεί η ορνιθόσουπα και βέβαια τα κόκκινα αβγά, τα τσουρέκια κ.λπ. Μόλις μπεις στη Μονή βλέπεις τη μαρμάρινη πλάκα που έχει χαραγμένο επάνω της τον Ακάθιστο Υμνο.

Γ. ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
www.travelpaths.gr
Αναδημοσίευση από ethnos.gr