Φθόνος-τό σαράκι τῆς ψυχῆς (Ε΄ μέρος): Ἡ θεραπεία καί ἡ ἀντιμετώπιση τῶν φθονούντων.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΠΡΟΛΗΨΗ

1)     Τό νά μήν θεωροῦμε σπουδαῖα καί μεγάλα τά κοσμικά πράγματα (πλοῦτος,  ἀνθρώπινη δοξα, γήινες ἀπολαύσεις ).

Γιά νά μπορέσουμε μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ νά θεραπευτοῦμε ἀπό τόν φθόνο θά πρέπει νά μήν θεωροῦμε σπουδαῖα καί μεγάλα τά ὑλικά καί κοσμικά ἀγαθά.
Τά ἀληθινά μεγάλα καί ἀξιοπρόσεκτα καί ἄξια νά ἐπιθυμήσουμε εἶναι τά αἰώνια καί οὐράνια. Λέγει ὁ Μ. Βασίλειος: «Τί λοιπόν; Πῶς δέν θά πάθουμε ἐξ ἀρχῆς τήν νόσο ἤ πῶς θά ξεφύγουμε ἄν ὑποταχθήκαμε ἤδη σ’ αὐτήν;
Θά κάνουμε πρόληψη ἤ καί θεραπεία τῆς νόσου τοῦ φθόνου ἐφ' ὅσον , πρῶτα ἀπ’ ὅλα  δέν θεωροῦμε τίποτε ἀπό τά ἀνθρώπινα ἀληθινά μεγάλο, τίποτε ὑπερφυές ∙ οὔτε τήν εὐπορία (τό νά μᾶς πηγαίνουν ὅλα τά ἀνθρώπινα καλά) μέσα στούς ἀνθρώπους∙ οὔτε τήν δόξα τήν ἀνθηρή∙ οὔτε τήν εὐεξία τοῦ σώματος.
Πρέπει νά πιστεύουμε ὅτι τό ἀγαθό δέν ὑπάρχει στά παρερχόμενα ἀλλά στά αἰώνια, στήν μετουσία τῶν ὁποίων ἀληθινῶν καί αἰωνίων ἀγαθῶν εἴμαστε καλεσμένοι.
Ὥστε αὐτός πού εἶναι πλούσιος δέν εἶναι σωστό νά ζηλεύεται γιά τόν πλοῦτο· οὔτε ὁ ἀξιωματοῦχος γιά τό μέγεθος τοῦ ἀξιώματος· οὔτε ὁ ἰσχυρός γιά τήν δύναμη τοῦ σώματος του, οὔτε ὁ σοφός γιά τήν περίσσεια τοῦ λόγου του. Διότι ὅλα αὐτά εἶναι ὄργανα τῆς ἀρετῆς σ’ αὐτούς πού
τά χρησιμοποιοῦν καλά· δέν ἔχουν τήν μακαριότητα αὐτά καθ’ ἑαυτά. Ἐκεῖνος μέν πού τά χρησιμοποιεῖ κακῶς εἶναι ἐλεεινός. Μοιάζει μ' αὐτόν ὁ ὁποῖος ἐνῶ πῆρε τό ξῖφος γιά νά ἀμυνθεῖ  ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν, κατατραυματίζει  μέ αὐτό θεληματικά τόν ἑαυτό του.
Ἐάν ὅμως χρησιμοποιεῖ τά παρόντα μέ καλό τρόπο,  σύμφωνα μέ τόν ὀρθό λόγο, ἐάν εἶναι σωστός οἰκονόμος τῶν δώρων τοῦ Θεοῦ καί δέν τά θησαυρίζει γιά τήν δική του ἀπόλαυση, τότε εἶναι δίκαιο νά ἐπαινεῖται καί νά ἀγαπᾶται γιά τήν φιλαδελφία καί τήν κοινωνικότητα τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς του.
Πάλιν, ἐάν κάποιος διαφέρει ὡς πρός τήν φρόνηση καί εἶναι τιμημένος μέ τό χάρισμα νά ὁμιλεῖ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά εἶναι ἐξηγητής τῶν ἱερῶν λογίων·  μή τόν φθονήσεις, οὔτε νά θελήσεις ποτέ νά σιωπήσει αὐτός ὁ ὑποφήτης τῶν ἱερῶν ἐπειδή μέ τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὑπάρχει κάποια ἀποδοχή (ἀπό τόν λαό) καί συμβαίνει κάποιοι ἀπό ἀπό τούς ἀκροατές νά τόν ἐπαινοῦν.
Εἶναι δικό σου  τό ἀγαθό καί σέ σένα στάλθηκε διά μέσου τοῦ ἀδελφοῦ τό δῶρο τῆς διδασκαλίας, ἐάν βεβαίως θέλεις νά τό ὑποδεχθεῖς.
Ἔπειτα μία πηγή πού ἀναβλύζει (ὡραῖο νέρό) κανείς δέν τήν ἐμφράσσει. Οὔτε ὅταν λάμπει ὁ ἥλιος κάποιος καλύπτει τό πρόσωπο του· οὔτε λοιπόν φθονεῖ ἐκείνους (πού ἔχουν τό διδασκαλικό χάρισμα), ἀλλά εὔχεται μαζί μέ ὅλους τούς ἄλλους γιά νά ἀπολαύσει καί αὐτός.
Ὅταν λοιπόν ἀναβλύζει στήν Ἐκκλησία λόγος πνευματικός καί πηγάζουν ἀπό καρδιά εὐσεβῆ τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος , δέν θά στήσεις τό αὐτί σου μέ εὐφροσύνη; Δέν θά ὑποδεχθεῖς μέ εὐχαρίστηση τήν ὠφέλεια;
Ἀλλ' ὅμως ἄν σέ δαγκώνει ὁ κρότος (τό χειροκρότημα) αὐτῶν πού ἀκοῦνε καί θέλησες νά μήν ὑπάρχει οὔτε ὁ ὠφελούμενος οὔτε αὐτός πού ἐπαινεῖ, ποιά ἀπολογία θά ἔχουν αὐτά μπροστά στόν κριτή τῶν καρδιῶν μας;
Ἀληθινά καλό, πρέπει νά θεωρεῖται τό καλό τῆς ψυχῆς.
Ἐκεῖνον δέ πού ἔχει ἀνθηρό(μεγάλο) πλοῦτο, μεγάλη κοσμική δόξα καί  σωματική εὐεξία καί χρησιμοποιεῖ μέ καλό τρόπο αὐτά πού ἔχει, ἄς τόν ἀγαποῦμε καί ἄς τόν περιποιούμαστε, ὡς κάποιον πού ἔχει τά κοινά ὄργανα τοῦ βίου, ἐάν βέβαια αὐτά τά χρησιμοποιεῖ σύμφωνα μέ τόν ὀρθό λόγο, ἐάν χορηγεῖ μέ ἀφθονία τά χρήματά του στούς ἔχοντας ἀνάγκη.
Ἐπίσης ἐάν, μέ τό σῶμα του παρέχει ὑπηρεσία στούς ἀσθενεῖς, καί ὅλην τήν ὑπόλοιπη περιουσία του δέν τήν θεωρεῖ περισσότερο δική του ἀπό ὅτι ὁποιουδήποτε ἄλλου ἀπό τούς ἔχοντας ἀνάγκη.
Αὐτόν ὅμως πού δέν διάκειται ἔτσι πρός αὐτά τόν θεωροῦμε ἄθλιο καί ἄξιο φθόνου, ἀφοῦ ἔχει μεγαλύτερες τίς ἀφορμές γιά νά εἶναι κακός.
Αὐτό σημαίνει τό νά χάνεται κανείς ἐξ αἰτίας τῆς περισσότερης προετοιμασίας καί ἐμπορίας (ἐνασχόλησης μέ τά βιοτικά). Ἐάν ὁ πλοῦτος γίνεται μέσο πού ὁδηγεῖ στήν ἀδικία, τότε εἶναι ἐλεεινός αὐτός πού πλουτίζει. Ἐάν  (ὁ πλούσιος) εἶναι ὑπηρέτης τῆς ἀρετῆς, δέν ἔχει χώρα ἡ βασκανία, ἀφοῦ εἶναι ὁλοφάνερη ἡ κοινή ὠφέλεια ἀπό αὐτόν.
Ἐκτός καί ἄν κάποιος ἐξ αἰτίας τῆς περίσσειας κακίας φθονεῖ γιατί δέν εἶναι ἐκεῖνος ὁ ἴδιος πού ἔχει τά ἀγαθά (ὥστε νά μπορεῖ νά εὐεργετεῖ μέ αὐτά). Ἐάν  ὅμως  ὑψωθεῖ τελείως πάνω ἀπό τά ἀνθρώπινα μέ τό λογισμό του καί ἰδεῖ πρός τό ἀληθινό καί ἐπαινετό καλό, τότε δέν θά ὑπάρχει φόβος νά θεωρήσει κάτι ἀπό τά φθαρτά καί τά γήινα ἀξιομακάριστο καί ζηλευτό.
Ὅταν λοιπόν ἔχει ἔτσι τό πρᾶγμα καί δέν θαυμάζει κανείς τά κοσμικά ὡσάν μεγάλα, δέν εἶναι δυνατόν ποτέ νά ἔλθει ὁ φθόνος (σ' αὐτόν καί νά τόν κυριεύσει)»[1].

2)     Ἡ ἐξάσκηση τῆς ἀρετῆς
Θά θεραπευθοῦμε ἀπό τόν φθόνο ὅταν ἀποκτήσουμε τήν καλή ζήλεια, τήν ζήλεια γιά τά πνευματικά καί τήν πνευματική πρόοδο-πρωτιά. Λέγει ὁ Μ. Βασίλειος γιά τήν καλή ζήλεια (γιά τά πνευματικά): «Ἐάν δέ πάντως ἐπιθυμεῖς  τήν δόξα καί θέλεις νά φαίνεσαι ἀνώτερος τῶν πολλῶν καί γιαυτό δέν ἀνέχεσαι νά εἶσαι δεύτερος (εἶναι καί αὐτό ἀφορμή γιά νά φθονεῖ κάποιος),  σύ μετάθεσε τό φιλότιμό σου, σάν νά εἶναι κάποιο ρεῦμα ποταμοῦ, στήν ἀπόκτηση τῆς ἀρετῆς.

Μή θέλεις πάντως νά γίνεις πλούσιος μέ κάθε τρόπο, οὔτε νά εὐδοκιμεῖς στά πράγματα τοῦ κόσμου.
Διότι δέν ἐξαρτῶνται ἀπό σένα αὐτά. Ἀλλά ἄς εἶσαι δίκαιος καί σώφρων καί φρόνιμος, καί ἀνδρεῖος, καί ὑπομονητικός στά παθήματα ὑπέρ τῆς εὐσεβείας.
Ἔτσι θά σώσεις τόν ἑαυτό σου καί στά ἀληθινά μεγάλα ἀγαθά θά πλουτίσεις. Διότι ἡ μέν ἀρετή ἐξαρτᾶται ἀπό ἐμᾶς καί εἶναι δυνατόν νά ἀποκτηθεῖ ἀπό τόν φιλόπονο.
Ἡ δέ ἀπόκτηση τῶν χρημάτων καί ἡ ὡραιότης τοῦ σώματος καί ὀ ὄγκος τῶν ἀξιωμάτων δέν ἐξαρτᾶται ἀπό ἐμᾶς.
Ἐφ’ ὅσον λοιπόν ἡ ἀρετή εἶναι τό μεγαλύτερο ἀγαθό καί τό διαρκέστερο καί ὁμολογουμένως προτιμᾶται ἀπό ὅλους, αὐτήν πρέπει νά ἐπιδιώκουμε. Αὐτή εἶναι ἀδύνατο νά ὑπάρξει μέσα σέ μία ψυχή ἡ ὁποία δέν εἶναι καθαρή ἀπό ὅλα τά ἄλλα πάθη καί πρό πάντων ἀπό τήν βασκανία»[2].

3)     Σωματική ἄσκηση (κακοπάθεια)
Ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία, ἡ σωματική κακοπάθεια βοηθοῦν στό νά θεραπευθοῦν κάι τά ψυχικά νοσήματα ὅπως ὁ φθόνος. Γράφει ὁ ἅγιος Ἡσύχιος ὁ Πρεσβύτερος στή Φιλοκαλία: «Ἡ Παλαιά Διαθήκη εἶναι εἰκόνα τῆς ἐξωτερικῆς καί αἰσθητῆς σωματικῆς ἀσκήσεως.
Τό Ἅγιο Εὐαγγέλιο, ἡ Καινή Διαθήκη, εἶναι εἰκόνα τῆς προσοχῆς, δηλαδή τῆς καθαρότητας τῆς καρδιᾶς. Ἡ Παλαιά δέν τελειοποιοῦσε οὔτε ὁλοκλήρωνε τόν ἐσωτερικό ἄνθρωπο στή θεοσέβεια, -ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος: "Κανέναν δέν τελειοποίησε ὁ Νόμος"- ἀλλά ἐμπόδιζε μόνο τά χοντρά ἁμαρτήματα. ...
Ἔτσι καί τά σχετικά μέ τήν σωματική ἀρετή καί ἄσκηση, ἐννοῶ τή νηστεία, τήν ἐγκράτεια, τή χαμαικοιτία, τήν ὀρθοστασία, τήν ἀγρυπνία καί τά λοιπά πού ἀναφέρονται στό σῶμα καί κάνουν νά ἡσυχάζει τό παθητικό μέρος τοῦ σώματος ἀπό τήν ἔμπρακτη ἁμαρτία, ὅπως εἶπα καί γιά τήν Παλαιά Διαθήκη, εἶναι καλά καί αὐτά.
Γιατί ὅλα αὐτά εἶναι παιδαγωγία τοῦ ἐξωτερικοῦ ἀνθρώπου καί φρούρηση τῶν παθῶν ποῦ ἐνεργοῦνται σωματικά, ἀλλά καί τά κατά διάνοια ἁμαρτήματα φρουροῦν, δηλαδή ἐμποδίζουν, ὅπως γιά παράδειγμα μποροῦν νά μᾶς ἀπαλλάξουν μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἀπό τό φθόνο, τήν ὀργή καί τά λοιπά»[3].

4)     Φύλαξη καί τήρηση τοῦ νοῦ
Ὁ νοῦς εἶναι αὐτός πού πρῶτος φθονεῖ συγκατατιθέμενος στήν σατανική ὑποβολή. Ἡ φύλαξη τοῦ νοῦ ἀπό τήν συγκατάθεση στούς πονηρούς, βλάσφημους καί αἰσχρούς λογισμούς μᾶς προφυλάσσει ἀπό ὅλα τά πάθη.
Λέγει ὁ ἅγιος Ἡσύχιος: « Ἡ καθαρότητα τῆς καρδιᾶς, δηλαδή ἡ φύλαξη καί τήρηση τοῦ νοῦ, τύπος τῆς ὁποίας εἶναι ἡ Καινή Διαθήκη, ἄν τήν φυλάγομε ὅπως πρέπει, ξερριζώνει καί κόβει ὅλα τά πάθη καί ὅλα τά κακά ἀπό τήν καρδιά, καί εἰσάγει χαρά, καλή ἐλπίδα, κατάνυξη, πένθος, δάκρυα, ἀκριβῆ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας καί τῶν ἁμαρτιῶν μας, μνήμη θανάτου, ταπείνωση ἀληθινή, ἀγάπη ἄπειρη πρός τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους καί ἐγκάρδιο θεῖο ἔρωτα»[4].

Λέγει καί ὁ ὅσιος Φιλόθεος ὁ Σιναῒτης στή Φιλοκαλία: «Ὅλες οἱ ἐντολές τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου φαίνονται ὅτι μέ ὅσα προστάζουν, νομοθετοῦν καί θεραπεύουν τά τρία μέρη τῆς ψυχῆς. Ἥ μᾶλλον, δέ φαίνονται μόνο, ἀλλά καί πράγματι τῆς δίνουν ὑγεία.
Αὐτά λοιπόν τά τρία μέρη τῆς ψυχῆς, ὁ διάβολος φαίνεται ὅτι τά πολεμᾶ νύχτα καί ἡμέρα. Καί ἀφοῦ πολεμᾶ ὁ σατανᾶς τά τρία μέρη τῆς ψυχῆς, ἄρα πολεμᾶ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, γιατί ὁ Χριστός νομοθετεῖ μέ τίς ἐντολές γιά τά τρία μέρη τῆς ψυχῆς, πού εἶναι τό θυμικό, τό ἐπιθυμητικό καί τό λογιστικό.
Πρόσεξε τό ρητό: «Καθένας πού ὀργίζεται μέ τόν ἀδελφό του χωρίς λόγο, εἶναι ἔνοχος γιά τό δικαστήριο» καί τά ἑπόμενα παραγγέλματά Του αὐτά, εἶναι θεραπεῖες τοῦ θυμοῦ. Ὁ ἐχθρός πάλι, προσπαθεῖ νά καταστρέψει τήν ἐντολή αὐτή καί τίς ἄλλες ὅμοιές της, μέ λογισμούς φιλονεικιῶν, μνησικακίας καί φθόνου. Γιατί γνωρίζει ὁ αντίπαλός μας ὅτι ὁ ἡγεμόνας τοῦ θυμικοῦ εἶναι τό λογιστικό.
Τοξεύει λοιπόν τό λογιστικό μέ λογισμούς, ὅπως εἶπα, ὑποψίας, φθόνου, φιλονεικίας, λογομαχίας, δόλου, κενοδοξίας, καί τό πείθει νά ἀφήσει τήν ἐξουσία του καί νά χαλαρώσει τά ἠνία στό θυμό καί νά τόν ἀφήσει ἀκυβέρνητο.
Ὁ δέ θυμός, ἔχοντας χάσει τόν κυβερνήτη, βγάζει ἀπό τό στόμα μέ τά λόγια ἐκεῖνα, πού εἶχε ἀπό πρίν στήν καρδιά, τά ὁποῖα συσσωρεύτηκαν ἐκεῖ μέ τούς λογισμούς πού προκάλεσε ὁ ἐχθρός καί μέ τήν ἀμέλεια τοῦ νοῦ.
Καί τότε βλέπει κανείς τήν καρδιά, ἀντί νά εἶναι γεμάτη ἀπό θεῖο πνεῦμα καί θεῖα νοήματα, νά εἶναι γεμάτη κακία, καθώς εἶπε ὁ Κύριος: «Ἀπό τό περιεχόμενο τῆς καρδιᾶς μιλάει τό στόμα». Γιατί ἄν μπορέσει ὁ πονηρός νά καταφέρει ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά ἐκφράσει  μέ τά λόγια ἐκεῖνα πού μελετήθηκαν ἐσωτερικά στήν καρδιά, τότε  ὄχι μόνο «βλάκα» ἤ «ἀνόητο» δέ θ' ἀποκαλέσει τόν ἀδελφό του ἐκεῖνος πού κυριεύτηκε ἀπό τό θυμό, ἀλλά ἀπό τά ὑβριστικά λόγια θά καταλήξει συχνά καί σέ φόνο.
Αὐτά εἶναι πού χρησιμοποιεῖ ὁ πονηρός ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἔδωσε ἐντολή νά μήν ὀργιζόμαστε χωρίς λόγο. Αὐτά μποροῦσαν νά μήν  γίνουν ὑβριστικά λόγια καί οὔτε νά ἐξελιχθοῦν σέ κακά ἔργα, ἄν ἀμέσως μέ τήν προσβολή τοῦ λογισμοῦ διώχνονταν ἀπό τήν καρδιά ὁ κακός λογισμός μέ τήν προσευχή καί τήν ἐσωτερική προσοχή.
Ἔτσι ὁ κακούργος διάβολος πετυχαίνει τό σκοπό του, ὅταν δεῖ ὅτι ἐκεῖνα πού ἔβαλε μέσα στήν καρδιά μέ λογισμούς, καταλύουν κάποια θεία ἐντολή[5].

5)     Καταπολέμηση τῆς αὐταρέσκειας.
Ἐφόσον αἴτιο τοῦ φθόνου εἶναι ἡ κενοδοξία καί ἡ οἴηση θά πρέπει νά καταπολεμηθοῦν  αὐτά. Ἡ μητέρα τῆς κενοδοξίας εἶναι ἡ αὐταρέσκεια καί θά πρέπει νά ἐξαλειφθεῖ:
Γράφει ὁ ὅσιος Ἠλίας ὁ πρεσβύτερος: « Πολλοί εἶναι πού ξεντύθηκαν ὄλους τούς δερμάτινους χιτώνες. Τόν τελευταῖο ὅμως τῆς κενοδοξίας, μόνον ἐκεῖνοι πού σιχάθηκαν τή μητέρα της τήν αὐταρέσκεια»[6].

6)     Πίστη στόν ἀγαθό, προνοητή καί πάνσοφο Θεό.
Ὅ,τι κάνει καί παραχωρεῖ ὁ Κύριος, πρέπει νά τό θεωροῦμε καλό καί σωστό. Ἐκεῖνος ὅλα τά ἔκανε μέ σοφία (πρβλ. Ψαλμ. 103:24), καί μήτε ὁ φτωχός νοῦς μας μήτε ἡ περιορισμένη γνώση μας ἀρκοῦν γιά νά καταλάβουν, ὅσα οἰκονομεῖ ἡ πανσοφία Του -"γιατί οἱ θεϊκές βουλές Του εἶναι ἀνεξιχνίαστες σάν τά βάθη  τῶν ὠκεανῶν" (πρβλ. Ψαλμ. 3).
Στό Γεροντικό ἀναφέρεται, ὅτι κάποτε ὁ Μέγας Αντώνιος θέλησε νά μάθει τά βάθη  τῶν κριμάτων τοῦ Θεοῦ, καί προσευχήθηκε λέγοντας: "Κύριε, πῶς συμβαίνει ἄλλοι νά πεθαίνουν νέοι καί ἄλλοι νά φτάνουν σέ βαθιά γεράματα;
Καί γιατί ἄλλοι ζοῦνε μέσα στή φτώχεια, ἐνῶ ἄλλοι ἔχουν πλούτη πολλά; Καί πῶς γίνεται νά πλουτίζουν οἱ ἄδικοι καί νά στεροῦνται οἱ δίκαιοι;". Τότε ὁ ἅγιος ἄκουσε μιά φωνή νά τοῦ λέει: "Ἀντώνιε, τόν ἑαυτό σου νά προσέχεις καί κανέναν ἄλλο.
Γιατί αὐτά πού ρωτᾶς εἶναι κρίματα Θεοῦ, καί δέν σέ συμφέρει νά τά μάθεις". Ἔτσι λοιπόν κι’ ἐμεῖς, ἄς μή σκανδαλιζόμαστε μέ τοῦ πλησίον τά ἀγαθά καί ἄς μήν τόν φθονοῦμε γι΄αὐτά, ἀλλ΄ἄς ὑποτασσόμαστε ταπεινά στοῦ Θεοῦ τίς βουλές καί τά κρίματα, πού ἔχουν πάντοτε σκοπό τό συμφέρον καί τή σωτηρία μας.

7)     Ἀγάπη καί Προσευχή
Ἡ ὁριστική θεραπεία τοῦ φθόνου εἶναι ἡ ἀντικατάστασή του μέ τήν ἀγάπη πρός τό πρόσωπο τό ὁποῖο φθονοῦμε. Γιά νά γίνει αὐτό χρειάζεται νά κάνουμε προσευχή γι' αὐτό τό πρόσωπο.
Ἄν θέλεις, λοιπόν, ἀδελφέ μου, νά λυτρωθεῖς ἀπ΄ὅλα αὐτά, ἄν θέλεις νά μή στερηθεῖς τή χάρη τοῦ Θεοῦ, πού ἐγκαταλείπει τούς φθονερούς, πολέμησε καί νίκησε τό φθόνο μέ τήν ἀγάπη.
Ὅταν ἔχεις ἀγάπη, ὄχι μόνο δέν θλίβεσαι μέ τή χαρά τοῦ πλησίον σου, ἀλλά νιώθεις κι’ ἐσύ τήν ἴδια χαρά, ἐνῶ συνάμα ὠφελεῖς καί τήν ψυχή σου, γιατί ὁ Κύριος θά σοῦ δώσει τό μισθό τῆς ἀγάπης σου.
Λέει καί πάλι ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὅτι γιά τοῦτο ἀκριβῶς εἶναι μεγάλη καί θαυμαστή ἡ ἀρετή τῆς ἀγάπης, ἐπειδή, χωρίς νά στερήσει ἀπό κανέναν τίποτα, τά κλέβει ὅλα καί τα κάνει δικά της, μιά καί νιώθει τήν ἴδια χαρά κι’ ἀπόλαυση μ΄ἐκείνους πού τά ἔχουν.
Μή λησμονεῖς πώς εἴμαστε ὅλοι ἀδέλφια, ἀδέλφια τόσο φυσικά -γιατί ἔχουμε κοινούς προπάτορες, τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα- ὅσο καί πνευματικά, γιατί λυτρωθήκαμε μέ τό τίμιο Αἷμα τοῦ Δημιουργοῦ καί Σωτῆρα μας.
Ὅλοι πιστεύουμε στόν ἴδιο Τριαδικό Θεό, ὅλοι ἀνήκουμε στήν ἴδια Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ὅλοι δεχτήκαμε τό ἴδιο βάπτισμα, ὅλοι ἐλπίζουμε στήν ἴδια Οὐράνια Βασιλεία, ὅπου ἡ μακαριότητα τοῦ ἑνός εἶναι κοινή σέ ὅλους.
Δέν πρέπει, λοιπόν, νά ἔχει καμμιά θέση ὁ φθόνος ἀνάμεσά μας, ἀλλ΄ ἀπεναντίας, ἡ χαρά τοῦ ἑνός πρέπει νά εἶναι χαρά ὅλων καί ἡ θλίψη τοῦ ἑνός θλίψη ὅλων.
Ἄν πάλι σοῦ φαίνεται παράξενο ἤ δύσκολο ν΄ἀγαπήσεις κάποιον πού τίποτα καλό δέν σοῦ ἔχει κάνει, συλλογίσου πώς κι’ ἐσύ δέν ἔκανες κανένα καλό στόν Κύριό μας, τόν Ἰησοῦ.
Ἀντίθετα μάλιστα, Τόν ἔθλιψες ὥς τώρα μέ τίς πολλές σου ἁμαρτίες, ἄν κι’ Ἐκεῖνος, ὁ Ἀνεξίκακος, ἦρθε στή γῆ καί σταυρώθηκε γιά χάρη σου καί μέχρι σήμερα σ΄εὐεργετεῖ μέ μύριους τρόπους. Κι’ ἀπό σένα δέν ζητάει ἄλλο ἀντάλλαγμα, παρά ν΄ἀγαπᾶς τό συνάνθρωπό σου.
Τέλος, νά ἔχεις πάντα στό νοῦ σου τόν χρυσό τοῦτο κανόνα:
"Ὅλα ὅσα θέλετε νά σᾶς κάνουν οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, αὐτά νά τούς κάνετε κι’ ἐσεῖς. Σ΄αὐτό συνοψίζονται ὁ νόμος καί οἱ προφῆτες"(Ματθ. 7:120).
Ὅ,τι δέν θέλεις νά σοῦ κάνουν οἱ ἄλλοι, αὐτό νά μήν τούς κάνεις κι’ ἐσύ.
Ἀφοῦ, λοιπόν, δέν θέλεις νά σοῦ κάνει ὁ συνάνθρωπός σου κακό, μήν τοῦ κάνεις κι’ ἐσύ. Ἀφοῦ δέν θέλεις νά θλίβεται ὁ πλησίον γιά τή δική σου εὐτυχία ἤ προκοπή, μή θλίβεσαι κι’ ἐσύ γιά τή δική του.
Ἀφοῦ δέν θέλεις νά χαίρεται ἐκεῖνος γιά τή δική σου δυστυχία ἤ συμφορά, μή χαίρεσαι κι’ ἐσύ γιά τή δική του. Ὑπάρχει τίποτα λογικότερο ἀπ΄αὐτό; Ἄν δέν ἀντιμετωπίζεις ἔτσι τά πράγματα, εἶσαι ὄχι μόνο παραβάτης τοῦ θείου νόμου, μά καί ἀσύνετος καί ἀνόητος.
Ναί, ἕνας φθονερός ἔχει πραγματικά χάσει τά λογικά του, ἀφοῦ, τυφλωμένος ἀπό το πάθος του, φτάνει νά βλάψει καί τον ἴδιο του τόν ἑαυτό, ὅπως φαίνεται κι’ ἀπό τήν παρακάτω χαρακτηριστική ἱστορία, πού διηγοῦνταν οἱ παλαιότεροι.
Ἤτανε, λέει, κάποιος βασιλιᾶς, πού θέλησε νά δοκιμάσει ἕναν πλεονέκτη κι’ ἕναν φθονερό. Τούς κάλεσε, λοιπόν, μπροστά του καί τούς εἶπε: «Θέλω νά σᾶς κάνω ἀπό ἕνα δῶρο. Ἄς μοῦ ζητήσει ὁ ἕνας σας ὅ,τι ἐπιθυμεῖ, γνωρίζοντας ὅμως ὅτι στόν ἄλλο θά δώσω τό διπλάσιο». Ἐπειδή βρέθηκαν καί οἱ δύο σέ ἀμηχανία καί κανείς τους δέν ἀποτολμοῦσε νά ζητήσει πρῶτος, ρωτάει ὁ βασιλιᾶς τόν φθονερό: «Πές μου ἐσύ, τί θέλεις;»
Ὁ φθονερός συλλογίστηκε κάμποση ὥρα, καί μετά ἀποκρίθηκε: «Θέλω νά μοῦ βγάλεις τό ἕνα μάτι!» Βλέπεις κακία καί παραφροσύνη μαζί; Δῶρα κανένα δέν ζήτησε, για νά μήν πάρει ὁ ἄλλος τό διπλάσιο.
Προτίμησε, ὁ ἄθλιος, νά χάσει τό ἕνα του μάτι, γιά νά στερηθεῖ ὁ ἄλλος καί τά δύο!
Ἐσύ, ἐδελφέ, πού ἀσφαλῶς θέλεις τό συμφέρον σου, μήν ἐπιζητήσεις ποτέ τό κακό τοῦ ἀνθρώπου, ἐναντίον τοῦ ὁποίου ὁ δαίμονας σοῦ ἐμπνέει φθόνο.
Ἀπεναντίας, γιά νά πολεμήσεις τό ψυχοκτόνο αὐτό πάθος, νά προσεύχεσαι στόν Θεό ἀκατάπαυστα γιά κεῖνον πού φθονεῖς, νά τόν τιμᾶς, νά τόν ἐπαινεῖς στούς ἄλλους, νά τόν ἐξυπηρετεῖς καί νά τόν εὐεργετεῖς ἔστω καί μέ τή βία, ἄν ἡ καρδιά σου ἀντιδρᾶ.
Βιάζοντας ἔτσι τόν ἑαυτό σου, θ’ ἀξιωθεῖς σιγά-σιγά  νά ἐξαλείψεις ἀπό τήν καρδιά σου τόν φθόνο, μέ τή χάρη καί τή βοήθεια τοῦ Κυρίου, πού θά ἐκτιμήσει καί θά ἐπιβραβεύσει τήν ἀγαθή σου προαίρεση.

8)     Ἐπιμέλεια, ἐπίμονη προσοχή, μελέτη.
 Μέ τήν ἐπιμέλεια, τήν ἐπίμονη προσοχή καί τήν μελέτη ἀπαλλασόμαστε ἀπό τά πάθη καί ἀποκτοῦμε ὅλα τά ἀληθινά καλά.
Δίδασκε ὁ ἅγιος Ἀντώνιος:
«Ἡ λογική ψυχή φροντίζει μέ κάθε τρόπο νά ξεφύγει ἀπό ὅσα δέν ὀδηγοῦν πουθενά, δηλαδή ἀπό τήν οἴηση, τήν ὑπερηφάνεια, τήν ἁπάτη, τόν φθόνο, τήν ἁρπαγή καί τά παρόμοια∙ ὅσα δηλαδή εἶναι ἔργα δαιμονικά  καί κακῆς προαιρέσεως.
Ὅλα κατορθώνονται μέ ἐπιμέλεια καί ἐπίμονη προσοχή καί μελέτη ἀπό ἐκεῖνον τόν ἄνθρωπο, τοῦ ὁποίου ἡ ἐπιθυμία δέν τρέχει στίς κακές ἡδονές»[7].

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΘΟΝΕΡΟΥ

Σύμφωνα μέ τούς ἁγίους Πατέρες, τούς μόνους ἀληθινούς ψυχιάτρους θά πρέπει νά ἀπομακρυνόμαστε ἀπό ὅσους μᾶς φθονοῦν καί νά ἀποφεύγουμε τήν φιλία μαζί τους.
Λέγει ὁ Μ. Βασίλειος : Τό πιό δυσκολομεταχείριστο εἶδος ἔχθρας εἶναι ὁ φθόνος.  Διότι τούς ,γιά ἄλλο λόγο, δυσμενεῖς (ἀπέναντί μας) τούς κάνουν ἡμερώτερους οἱ καλωσύνες.
Τόν φθονερό ὅμως καί κακοήθη τό νά εὐεργετηθεῖ (ἀπό ἐμᾶς πού φθονεῖ) , αὐτό τόν ἐρεθίζει ἀκόμη περισσότερο. Ὅσο περισσότερο εὐεργετηθεῖ ,τόσο περισσότερο ἀγανακτεῖ καί πέφτει σέ ἀνία καί δυσκολεύεται.
Περισσότερο ὑποφέρει μέ τήν δύναμη τοῦ εὐεργέτη, παρά νιώθει εὐγνωμοσύνη γιά αὐτά πού  τοῦ προσφέρονται. Ποιό θηρίο δέν νικοῦν μέ τήν χαλεπότητα τῶν τρόπων τους οἱ φθονεροί.
Ποιό ἀπό τά ἀνήμερα θηρία δέν ξεπερνοῦν στήν ἀγριότητα;
Τά σκυλιά ὅταν τρέφονται ἡμερεύουν. Τά λιοντάρια γίνονται χειροήθη ὅταν τά περιποιούμαστε. Οἱ φθονεροί ὅμως μέ τίς περιποιήσεις περισσότερο ἀγριεύουν. Σοφός ἄρα εἶναι  ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος δέν ἐπιτρέπει οὔτε νά συνδειπνοῦμε μέ τόν φθονερό.
Ξεκινάει ἀπό τήν συναναστροφή στό δεῖπνο θέλοντας νά ἀπαγορεύσει γενικότερα κάθε συναναστροφή μέ τόν φθονερό.
Διότι ὅπως ἀκριβῶς τό ὑλικό πού εὔκολα ἁρπάζει φωτιά μέ ἐπιμέλεια φροντίζουμε νά τό βάλουμε ὅσο γίνεται σέ μεγαλύτερη ἀπόσταση ἀπό τήν φωτιά, ἔτσι πρέπει, ὅσο εἶναι δυνατό, νά ἀπομακρυνόμαστε ἀπό τίς φιλίες τῶν φθονερῶν, τοποθετώντας τόν ἑαυτό μας ἔξω ἀπό τά βέλη τοῦ φθόνου.
Διότι δέν εἶναι δυνατόν μέ ἄλλο τρόπο νά συμπλακεῖ κάποιος μέ τόν φθόνο καί νά τόν νικήσει, παρά μόνο ἄν τόν προσεγγίσει χωρίς οἰκειότητα. Διότι βεβαίως σύμφωνα μέ τόν λόγο τοῦ Σολομῶντος, στόν ἄνδρα ἡ ζήλεια ἀπό τόν φίλο του. Ἔτσι ἔχει τό πρᾶγμα. Δέν φθονεῖ τόν Αἰγύπτιο ὁ Σκύθης, ἀλλά ὁ καθένας φθονεῖ τόν ὁμοεθνή του.
Καί ἀπό τόν ὁμοεθνή βέβαια δέν φθονεῖ αὐτούς πού δέν γνωρίζει ἀλλά τούς πιό γνωστούς. Καί ἀπό τούς γνωστούς (φθονεῖ) τούς γείτονες καί τούς ὁμοτέχνους καί τούς κατά  ὅποιο ἄλλο τρόπο οἰκείους. Καί ἀνάμεσα σ’ αὐτούς πάλι περισσότερο φθονεῖ τούς συνομηλίκους καί τούς συγγενεῖς καί τούς ἀδελφούς.
Καί πράγματι ὅπως ἀκριβῶς ἡ ἐρισύβη εἶναι νόσημα ἰδιαίτερο καί ἀποκλειστικό τοῦ σίτου, ἔτσι καί ὁ φθόνος εἶναι ἀρρώστεια τῆς φιλίας»[8].
Ὁ Θεός νά μᾶς φυλάξει καί ἐμεῖς μέ τίς πρεσβεῖες τῶν Ἁγίων καί τῆς Θεοτόκου ἄς φυλάττουμε τόν ἑαυτό μας ἀπό τό μέγιστο κακό τοῦ φθόνου διά νά ἀξιωθοῦμε τῆς Βασιλείας Του. Ἀμήν!

ΤΕΛΟΣ καί Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ
ΠΑΝΤΟΤΕ ΝΥΝ καί ΑΕΙ καί
ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΑΣ  τῶν ΑΙΩΝΩΝ ΑΜΗΝ!

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης.

[1] Μ. Βασιλείου, Περί φθόνου, Work #027 31.372.23 to Work #027 31.385.36
[2] Μ. Βασιλείου, Περί φθόνου, Work #027 31.372.23 to Work #027 31.385.36
[3]     Ἅγιος Ἡσύχιος ὁ Πρεσβύτερος, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, α΄ τόμος,  Πρός τόν Θεόδουλο, Λόγος περί νήψεως καί ἀρετῆς,  χωρισμένος σέ 203 κεφάλαια, (τά λεγόμενα ἀντιρρητικά καί εὐκτικά), παράγραφος 112.
[4]     Ἅγιος Ἡσύχιος ὁ Πρεσβύτερος, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, α΄ τόμος,  Πρός τόν Θεόδουλο, Λόγος περί νήψεως καί ἀρετῆς,  χωρισμένος σέ 203 κεφάλαια, (τά λεγόμενα ἀντιρρητικά καί εὐκτικά), παράγραφος 113.
[5] Ὅσιος Φιλόθεος ὁ Σιναῒτης, Φιλοκαλία, α΄ τόμος, Νηπτικά κεφάλαια
[6] Ὅσιος Ἡλίας ὁ Πρεσβύτερος καί ἔκδικος, Φιλοκαλία α΄ τόμος, Πρακτικά και θεωρητικά κεφάλαια, κεφ. 131.
[7] Άγιος Αντώνιος ὁ Μέγας, Η Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών,ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΑΡΕΤΗ ΖΩΗ, ΣΕ 170 ΚΕΦΑΛΑΙΑ, Κεφάλαιο 22
[8] Μ. Βασιλείου, Περί φθόνου, Work #027 31.372.23 to Work #027 31.385.36

Πηγές τῶν εἰκόνων: Ἱ. Ἡσ. Ἀνάστασις  Χριστοῦ-Ἐμμαούς, Ἅγιος Βασίλειος, Λαγκαδᾶ.

hristospanagia3.blogspot.com