Παναγία ή Προυσιώτισσα

Ψηλά, στίς έλατόφυτες βουνοκορφές της νοτιοδυτικής Ευρυτανίας, και σφηνωμένη ανάμεσα σε κάθετους γκριζωπούς βράχους με άγρια μεγαλοπρέπεια, προβάλλει ή ιερά μονή του Προύσου.

Είναι σταυροπηγιακό και ιστορικό μοναστήρι, με μεγαλόπρεπα τριώροφα κτίρια. Ανάμεσα τους υπάρχει σπήλαιο λαξευμένο, πού φιλοξενεί στο εσωτερικό του τον πρώτο και παλαιό ναό της μονής. Μέσα σ' αυτόν φυλάσσεται ή θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, πού επονομάζεται Προυσιώτισσα.

Σύμφωνα με την παράδοση, ή εικόνα αυτή ήταν τοποθετημένη σ' ένα ναό της Προύσας. Στά χρόνια της εικονομαχίας (829) την παρέλαβε κάποιος άρχοντας, πού σκόπευε να τη μεταφέρει στην Ελλάδα για ασφάλεια. "Οταν όμως έφθασε στην Καλλίπολη, έχασε την εικόνα, ή οποία κατευθύνθηκε θαυματουργικά στο σημείο πού βρίσκεται σήμερα ή μονή του Προύσου. Το γεγονός σύντομα διαδόθηκε. Δεν άργησε να φθάσει και στ' αυτιά του άρχοντα πού τη μετέφερε. Έτρεξε, την αναγνώρισε συγκινημένος, έκάρη εκεί μοναχός και θεωρείται ό πρώτος κτίτωρ της μονής.


Ή τιμωρία του γερμανού.

Στό ιστορικό της μονής αναφέρεται ότι επί τουρκοκρατίας καταστράφηκε πολλές φορές. Ή τελευταία όμως καταστροφή, πού μετέβαλε τα κτίρια σε σωρούς ερειπίων, έγινε το 1944 από τους Γερμανούς.

Μετά την καταστροφή των κτισμάτων, ένας αξιωματικός θέλησε να κάψει και την εκκλησία. Προσπάθησε πολλές φορές, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ενώ λοιπόν στεκόταν άπ' έξω κι έδινε διαταγές, τιμωρήθηκε παραδειγματικά από το χέρι της Παναγίας. Μία αόρατη δύναμη τον έριξε με ορμή πάνω στο πλακόστρωτο. Το χτύπημα ήταν δυνατό, και ό Γερμανός ανίκανος να σηκωθεί. Τον σήκωσαν οι στρατιώτες και τον έβαλαν πάνω σε ζώο για να τον μεταφέρουν στο Αγρίνιο.

Έτσι ό ναός παρέμεινε αβλαβής, όπως διαφυλάχθηκε ακέραιος δια μέσου των αιώνων.

Ή άγνωστη «καλόγρια».

Πέρασαν τέσσερα χρόνια. Ό συμμοριτοπόλεμος τώρα μαίνεται στην ελληνική ύπαιθρο. Οί κάτοικοι της Ευρυτανίας και ορεινής Ναυπακτίας εγκαταλείπουν τα χωριά τους και προσφευγουν νια ασφάλεια σε άλλα μέρη της Ελλάδος. Μαζί τους προσφεύγει και ή θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Ακολουθεί κι αυτή την τύχη των παιδιών της και μεταφέρεται από τους μοναχούς του Προύσου στη ακρόπολη της Ναυπάκτου. Το μοναστήρι παραμένει τελείως έρημο.

Ύστερα από καιρό αρχίζουν οί επιχειρήσεις του στρατού. Ή ενάτη μεραρχία αναλαμβάνει εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην Ευρυτανία. Μερικά τμήματα περνούν από τον Προυσό. Ορισμένοι αξιωματικοί και στρατιώτες πλησιάζουν στη σκοτεινή εκκλησούλα της σπηλιάς και μπαίνουν για να προσκυνήσουν.

Εκεί μέσα αντικρίζουν ένα παράδοξο θέαμα: Μπροστά το τέμπλο, στ' αριστερά της ωραίας πύλης, να αναμμένο καντήλι και μια καλόγρια γονατιστή.

Οί στρατιώτες απορούν. Πώς ζει αυτή ή μοναχή εδώ,τι στιγμή πού ή Ευρυτανία είναι τελείως έρημη από κατοίκους; Πώς συντηρείται, τί τρώει, που βρίσκει λάδι για το καντήλι; Την ερωτούν λοιπόν, κι εκείνη σεμνά και πονεμένα τους απαντά:

- Παιδιά μου, ζω εδώ μοναχή μου δυόμισι τώρα χρόνια. Για τη δική μου ζωή δεν χρειάζονται φαγητό και ψωμί. Μου αρκεί ότι έχω το καντήλι μου αναμμένο.

Οί στρατιώτες, κουρασμένοι από τίς επιχειρήσεις και βιαστικοί να φύγουν, δεν έδωσαν προσοχή στα λόγια της. Την επομένη όμως, όταν τα έφεραν πάλι στη μνήμη τους, κατάλαβαν πώς επρόκειτο νια κάτι θαυμαστό. Κι όταν αργότερα περνούσαν από τη Ναύπακτο, ζήτησαν με επιμονή άδεια από τον διοικητή τους νια να επισκεφθούν τον μητροπολίτη.

Ό επίσκοπος Ναυπακτίας και Ευρυτανίας Χριστόφορος τους υποδέχθηκε με αγάπη, κι αφού τους άκουσε συγκινημένος, έριξε φως στο μυστήριο.

-  Ό ναός, τους είπε, πού επισκεφθήκατε, ανήκει στην έρημη τώρα ιερά μονή Προυσιώτισσας, της οποίας ή θαυματουργή εικόνα βρίσκεται πάνω από δύο χρόνια εδώ, στο παρεκκλήσι της μητροπόλεως μας, στον άγιο Διονύσιο. Πηγαίνετε να την προσκυνήσετε, και θα καταλάβετε...

Πήγαν πράγματι και προσκύνησαν. Τότε αυθόρμητα στον καθένα δόθηκε ή εξήγηση στην απορία του: Στήν εικόνα της Θεομήτορος αναγνώρισαν τη μοναχή εκείνη πού συνάντησαν στο εκκλησάκι της σπηλιάς, ψηλά στον Προυσό!

  pigizois.net