Μικρό Λεξικό καθημερινής χρήσεως τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου π. Σταύρου Τρικαλιώτη, ἐφημερίου ῾Ι. Ναοῦ ῾Αγίας Παρασκευῆς Άθηνῶν

᾿Αγάπη: ἡ ὑψηλότερη ἀρετή στόν Χριστιανισμό. Σήμερα εἶδος ὑπό ἐξαφάνιση. ᾿Αληθινή ἀγάπη συναντᾶς ἐνίοτε σέ ὁρισμένους ἀσκητές τοῦ ῾Αγίου ῎Ορους, ἀλλά καί σέ μερικούς ἐν τῷ κόσμῳ διαβιοῦντες  κληρικούς  καί λαϊκούς. Οἱ ὑπόλοιποι ἁπλῶς φιλολογοῦμε περί ἀγάπης. Συνήθως ὅταν ὁμιλοῦμε περί ἀγάπης ἐννοοῦμε μιά φιλική διάθεση μέχρι ἐκεῖ πού δέν θίγονται τά συμφέροντά μας. ῞Οσο γιά τήν θυσιαστική ἀγάπη μόνο στά πατερικά κείμενα θά τήν συναντήσετε καί σέ ὁρισμένους σύγχρονους χριστιανούς πού ξεπέρασαν τόν ἀτομισμό καί τήν ἰδιοτέλεια.

Βαριέμαι: συνηθισμένη στό λεξιλόγιο τῶν νέων. Παλιά οἱ νέοι ἀγωνίζονταν γιά κάτι. Σήμερα πίνουν τό φραπεδάκι τους στίς καφετέριες τῆς ῾Αγίου ᾿Ιωάννου, μερικές φορές καί καθημερινά. ῞Οσο γιά τό χαρτζιλίκι, ὁ μπαμπᾶς ἔχει γιά μένα…῾Ετυμολογικά ἡ λέξη προέρχεται ἀπό τό ἀρχαῖο βαροῦμαι (= «δυσανασχετῶ, πιέζομαι»). Μήπως αὐτή ἡ δυσανασχέτηση καί πίεση  τῶν νέων ὀφείλεται σέ κάτι πιό βαθύ; Μήπως πρέπει νά ψάξουμε λίγο τήν ψυχούλα τους καί νά μήν μείνουμε μόνο στό ἐξωτερικό φαινόμενο;

Γιατί; ῞Ενας σύνδεσμος πού τόν χρησιμοποιοῦμε ἀρκετά συχνά. Εἰσάγει βασανιστικές ἐρωτηματικές προτάσεις. Τά περισσότερα «γιατί» μένουν ἀναπάντητα,  ἐπειδή  μᾶς βολεύει νά τά θάβουμε κάπου βαθιά  μέσα μας. ῎Ελα,  ὅμως,  πού μερικές φορές ἀναδύονται βασανιστικά. Τότε εἶναι πού πρέπει νά εἴμαστε τίμιοι μέ τόν ἑαυτό μας. Κάποιου εἴδους ἐνδοσκόπηση ἴσως μᾶς βοηθήσει νά ξετυλίξουμε τό κουβάρι τοῦ ἐσωτερικοῦ μας μπερδέματος.

Δάσος: ἀγαπημένη λέξη τῶν οἰκολόγων καί τῶν κάθε εἴδους φλυαρούντων καί κοπτομένων γιά τό περιβάλλον. Συγγενής ἔννοια: πράσινη ἀνάπτυξη, πολύ σίκ σύγχρονη ἔκφραση πού φορέθηκε ἀρκετά τελευταῖα. Συχνή φράση: βλέπω τό δένδρο καί χάνω τό δάσος. Πολλές φορές ἀπολυτοποιοῦμε ἰδεολογίες καί ἐξιδανικεύουμε  ἀνθρώπους. ῾Εστιάζουμε στό μερικό, τό ἐφήμερο καί χάνουμε τήν πανοραμική θέα, τή σφαιρική θεώρηση τῶν πραγμάτων. Τά χρόνια ὅμως κυλοῦν γρήγορα, ἀλλά τό καταλαβαίνουμε κάπως ἀργά. Πρίν εἶναι πολύ  ἀργά ἄς μιλήσουμε μέ λόγια ἁπλά στόν ἑαυτό μας, γιατί ἡ ψυχή μας αὔριο κάνει πανιά, ὅπως μᾶς λέει καί ὁ ποιητής.

᾿Εκλογές (βουλευτικές, νομαρχιακές, δημοτικές): Μιά πληγωμένη ἱστορία. Λαός ὁ εὐκολόπιστος καί  πάντα προδομένος, θά μᾶς πεῖ ὁ ποιητής. ᾿Αλισβερίσι,συμφωνίες κάτω ἀπό τό τραπέζι, πισώπλατα μαχαιρώματα, φιλίες μέ ἡμερομηνία λήξεως, μαγειρέματα, ἀνταλλάγματα, ὅλα αὐτά καί ἄλλα πολλά συνθέτουν τό μενοῦ ἑνός κακομαγειρεμένου φαγητοῦ. Συγγνώμη, ἀλλά βαρυστομάχησα… Δέν θά πάρω!

Ζηλοφθονία: Φοβερό πάθος πού δηλητηριάζει ἀνεπανόρθωτα τίς ἀνθρώπινες σχέσεις. ῾Ο ζηλόφθονος καίγεται κυριολεκτικά  μέσα του γι᾿ αὐτό πού ἔχει ὁ ἄλλος καί προσπαθεῖ μέ κάθε τρόπο νά τόν βλάψει. ᾿Εδῶ ἰσχύει τό ρηθέν ὑπό τοῦ Κυρίου: Μάχαιραν ἔδωσες καί μάχαιραν θά λάβεις.

῾Ηγέτης: Προϊόν μέ ἡμερομηνία λήξεως: οὐκ ἀεί ἄρχει, ἔλεγε κάποιος σοφός. ῾Η ἐξουσία εἶναι γλυκιά, ἀλλά φθείρει συνειδήσεις, ἀνθρώπους. Σκοτώνει ἀνθρώπινες σχέσεις. ῾Ο ἡγέτης πρέπει νά εἶναι ὡς ὁ διακονῶν, ὑπηρέτης τῶν συμφερόντων τοῦ λαοῦ. ῾Ο ἀληθινός ἡγέτης πρέπει νά ἔχει πρῶτα τόν φόβο τοῦ Θεοῦ καί ἔπειτα τῶν ἀνθρώπων. ῎Αν καβαλήσει τό καλάμι, τότε…

Θάνατος: Κάτι πού πρέπει νά ἔχουμε διαρκῶς στόν νοῦ μας, γιά νά μήν ξεθαρρεύουμε. Συνήθως ἔχουμε τήν ψευδαίσθηση ὅτι ἀφορᾶ μόνο τούς ἄλλους, ἀλλά σάν λουλούδι κάποιο χέρι θά μᾶς κόψει μιά αὐγή, ὅπως λέει καί ἡ λαϊκή ποιήτρια. Εἶναι τό μόνο βέβαιο. Τό μόνο ἐφόδιο πού χρειάζεται γι᾿ αὐτό τό μακρινό ταξίδι εἶναι ἡ καθαρή συνείδηση, ὄχι αὔριο καί μεθαύριο, ἀλλά ΤΩΡΑ ἤ ἄν θέλετε: ἐδῶ καί τώρα!

᾿Ιδανικά: κάτι πού ξεχωρίζει τόν ἄνθρωπο ἀπό τό ζῶο. Δέν ὑπάρχει χειρότερο πρᾶγμα γιά ἕναν ἄνθρωπο νά ξεπουλάει τά ἰδανικά του γιά τό χρῆμα ἤ τή δόξα. Λίγους ἄνθρωπους κράτησα βαθιά γιά πάντα στήν καρδιά μου: αὐτούς πού πίστευαν σέ ἰδανικά καί ἀξίες κι αὐτούς πού δέν πουλοῦσαν τούς φίλους τους ἀντί πινακίου φακῆς.

Κάθαρση: Εὔηχη λέξη, ἀλλά τίς  πιό πολλές φορές τήν χρησιμοποιοῦμε γιά τούς ἄλλους. Θέλει δύναμη ψυχῆς νά στρέψεις τά πεπυρωμένα βέλη κατά τοῦ ἑαυτοῦ σου. Ἅν δέν μπεῖ βαθιά τό νυστέρι στό σεσηπός μέλος, δέν ὑπάρχει γιατρειά. ῾Ο ἔσω τῆς καρδίας ἄνθρωπος εἶναι τό ζητούμενο.

Λάκκος (συνώνυμο:λακούβα): ᾿Επικίνδυνο ἄνοιγμα στό ἔδαφος. ῾Ο Δανιήλ  στήν Π. Δ. κατόπιν συνομωσίας ρίχτηκε στόν λάκκο τῶν λεόντων. Σώθηκε μέ θεϊκή παρέμβαση. Μεταφορικά: Οἱ ἄνθρωποι σκάβουν στούς ἄλλους ἄλλου εἴδους λάκκους. ῞Ομως οἱ πνευματικοί νόμοι εἶναι ἀμείλικτοι: ὅποιος σκάβει τόν λάκκο τ᾿  ἀλλουνοῦ πέφτει ὁ ἴδιος μέσα (παροιμ.). Δηλ. ὅποιος προσπαθεῖ νά βλάψει  κάποιον ὑφίσταται στό τέλος ὁ ἴδιος τίς συνέπειες τῶν πράξεών του. ᾿Ηθικό δίδαγμα: Προσοχή στίς παγίδες πού στήνουμε στούς ἄλλους. ᾿Εκδικοῦνται!

Μετάνοια: Λέξη κλειδί γιά διέξοδο ἀπό πολλές ψυχοφθόρες καταστάσεις. ῾Η συνειδητοποιήση τῶν ἐσωτερικῶν ἑλκῶν μας εἶναι τό πρῶτο βῆμα γιά τήν πνευματική μας ἀναγέννηση. Τό κήρυγμα τοῦ Κυρίου συνοψίζεται στίς λέξεις: Μετανοεῖτε, ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

Δ.Ν.Τ. (Διεθνές Νομισματικό Ταμεῖο). Ξαφνικά τό καινούργιο ἀφεντικό μας. Μπῆκε γιά τά καλά στή ζωή μας. ῾Υπαγορεύει τά πάντα! ῞Εως πότε; ῎Αγνωστο. Ψυχραιμία, παιδιά, θά περάσει κι αὐτό…

Ξερόλας: Αὐτός πού ἔχει ἄποψη γιά ὅλους καί γιά ὅλα. ῞Ενας τέτοιος ἄνθρωπος δύσκολα θά φτάσει στήν ἀληθινή αὐτογνωσία κατά τό σωκρατικόν: ἕν οἶδα ὅτι οὐδέν οἶδα. ῾Ο ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος μᾶς διδάσκει: Γιατί κι ἄν ἀκόμη εἶσαι ἀπέραντα σοφός καί ἀντιλαμβάνεσαι ἀμέσως τά πρέποντα, ἀλλά δέν παύεις νά εἶσαι ἄνθρωπος καί ἔχεις ἑπομένως ἀνάγκη συμβούλου. Μόνον ὁ Θεός δέν ἔχει καμμιά ἀνάγκη καί μόνον Αὐτός δέν χρειάζεται σύμβουλο.

῞Οραμα: ᾿Αλίμονο στούς ἀνθρώπους πού ζοῦν χωρίς τήν προσδοκία ἐνός καλύτερου αὔριο. Οἱ ἄνθρωποι -εἶχε πεί κάποιος- δέν δέν πεθαίνουν μέ τόν βιολογικό τους θάνατο, πεθαίνουν ὅταν πεθάνουν τά ὁράματά τους. Τί ὁράματα καί τί προοπτική ζωῆς θά δώσουμε στούς νέους μας σήμερα, ὅταν μέσα μας βιώνουμε τόν θάνατο καί τήν ἀπελπισία;

Προσπερνῶ (μτφ.): ἀποφεύγω νά ἐπιμείνω σέ κάτι. Πολλές φορές πρέπει στή ζωή μας νά προσπερνοῦμε καταστάσεις ἤ ἀνθρώπους πού μᾶς πλήγωσαν ἤ μᾶς ἔβλαψαν. ῾Η ἀνωτερότητα καί ἡ σιωπή μας γίνονται κάρβουνα ἀναμμένα γιά τούς ἀπρόσμενους ἐχθρούς μας.  ῾Η καλοσύνη μας ἴσως τούς βοηθήσει νά ἔρθουν σέ συναίσθηση καί νά ποῦν,  ἔστω,  ἕνα συγγνώμη.

Ρόλος: ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καλοῦνται στή ζωή τους νά παίξουν κάποιο ρόλο, σπουδαῖο ἤ μικρό, δέν ἔχει σημασία. Τό πιό ἀηδιαστικό ὅμως εἶναι νά παίζεις σέ δύο ταμπλώ. Γίνεται; ῎Ε, στόν κόσμο τῆς ὑποκρισίας καί τοῦ εὐτελισμοῦ τῶν ἀξιῶν πού ζοῦμε, γίνεται καί παραγίνεται. Συμβουλή:μακριά ἀπό τέτοιους ντουμπλφάς  τύπους!!!

Συκοφαντία: Φοβερό ἁμάρτημα πού πολλές φορές τό παίρνουμε ἀφήφιστα. ῾Ο προφήτης Δαυίδ προσεύχεται: Λύτρωσέ με ἀπό συκοφαντίας ἀνθρώπων καί φυλάξω τάς ἐντολάς σου. ᾿Ακόμα καί τήν ψυχή τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἄγγιξε ὁ πόνος πού προξενεῖ ἡ συκοφαντία καί ἡ λύπη πού προξενεῖ ἡ συκοφαντία ἄγγιξε τήν καθαρή ψυχή του. ῎Ελεγε, λοιπόν, σέ κάποιο φίλο του: «Πρέπει ὅλα νά τά σκεπάζουμε, ὅλα νά τά ὑπομένουμε καί νά ἀφήνουμε τήν δικαίωση τοῦ ἑαυτοῦ μας στόν Κύριο, ὁ ὁποῖος δέν θά μᾶς παραβλέψει, διότι “῾Ο συκοφαντῶν πένητα παροξύνει τὸν ποιήσαντα αὐτόν”» (Παρ. ιδ΄, 31).

Τσιπάκι (νέων ταυτοτήτων) : Ποιός θά μᾶς γλιτώσει ἀπό τήν ἠλεκτρονική παρακολούθηση τοῦ μεγάλου ἀδερφοῦ; Πολλοί συμπολίτες μας λένε ὄχι στήν ἠλεκτρονική σκλαβιά, γιατί γιά σκλαβιά πρόκειται. ᾿Εσεῖς;  Εὐχαριστῶ, δέν θά πάρω!

῞Υδωρ: λόγια λέξη, εὔηχη, ποιητική. Τί γίνεται ὅμως ὅταν δίνουμε γῆ καί ὕδωρ, ὅταν τά ξεπουλᾶμε ὅλα, συνειδήσεις, ἀξιοπρέπεια, ἦθος, καλοσύνη, φιλία; ῾Ο Θεός νά μᾶς φυλάει ἀπό ἕναν τέτοιο ξεπεσμό.

Φιλαλήθης:῾Ο ἄνθρωπος πού ἐκτιμῶ ἰδιαίτερα. ῾Η ἀνθρώπινη ὑποκρισία μοῦ προκαλεῖ  ἴλιγγο. Οἱ ἀνθρώπινες σχέσεις πού θεμελιώνονται πάνω στό ψέμα καταρρέουν σύντομα σάν χάρτινος πύργος.

Χριστός ᾿Ιησοῦς (Χριστούγεννα): Τό θεανθρώπινο πρόσωπο τοῦ Κυρίου  καί ἡ θεϊκή Διδασκαλία του  συγκινεῖ βαθύτατα ἑκατομμύρια ἀνθρώπων. Καλεῖ τόν κάθε ἄνθρωπο κοντά του μέ πολλή ἀγάπη. Δέν μᾶς κρίνει, δέν μᾶς ἐκδικεῖται, ἀλλά μᾶς περιμένει ὡς στοργικός Πατέρας. Θά ἀνταποκριθοῦμε, τουλάχιστον αὐτά τά Χριστούγεννα;

Ψυχή: ῞Ο,τι  πολυτιμότερο στόν ἄνθρωπο. Κι ὅμως πόσο παραμελοῦμε τήν ψυχούλα μας! Τήν λερώνουμε καθημερινά μέ τίς πράξεις μας, τήν τύρβη τῆς καθημερινότητας, τήν πνευματική ἀπραξία μας. ῾Η ψυχή ποθεῖ τήν κάθαρση ἀπό τίς ἁμαρτίες καί τά πάθη πού τήν ταλαιπωροῦν μέσω τῆς ᾿Εξομολόγησης σέ Πνευματικό Πατέρα. Θά τό κάνουμε, τουλάχιστον φέτος;

῾Ωρολόγιο: Χρησιμότατο. Μᾶς δείχνει τήν διάρκεια ἀλλά καί τό πέρασμα τοῦ χρόνου. Κάθε παραμονή πρωτοχρονιᾶς σκέφτομαι: Πόσο γρήγορα κυλᾶ ὁ χρόνος; Καί φέτος τό ἴδιο μᾶλλον θά κάνω. Φτάνει ὅμως μιά ἁπλή διαπίστωση; Χρόνου φείδου, ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι, δηλαδή λυπήσου τόν χρόνο σου καί μή τόν σπαταλᾶς ἄσκοπα. Καί ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος παρότρυνε: ᾿Εξαγοραζόμενοι τόν καιρόν. Καλή χρονιά!

klision.blogspot.com