Στάρετς Σάββας Ο Παρηγορητής. « Τά δάκρυα τῆς μετανοίας »

ΣΤΑΡΕΤΣ ΣΑΒΒΑΣ – Ο ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΗΣ
Μετάφραση ἀπό τη ρωσική γλῶσσα:

Πρωτοπρεσβύτερος Ἰωάννης Φωτόπουλος 

Διδαχές τοῦ στάρετς Σάββα

 Ἀποσπάσματα πού ἐλήφθησαν ἀπό τά κηρύγματά του (320-322)

Τά δάκρυα τῆς μετανοίας

Μακάριοἱ πενθοῦντες ὅτι αὐτοί παρακληθήσονται
(Ματθ.5,4)

Ἡ μνήμη τοῦ θανάτου γεννᾶ τό θρῆνο γιά τίς ἁμαρτίες μας καί γιά τή φοβερή μοῖρα πού ἀναμένει τόν ἁμαρτωλό μετά τόν τάφο.  Αὐτός ὀ θρῆνος δέν εἶναι μιά περιστασιακή θλίψη τῆς καρδιᾶς πού ἀναλύεται σέ δάκρυα, ἀλλά ἀδιάκοπος πόνος τῆς μετανοούσης ψυχῆς, πού φθάνει μέχρι τή λήθη τοῦ ἑαυτοῦ της.  Αὐτά τά δάκρυα εἶναι μερίδιο τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου ἀναπόφευκτο, ἄν ὄχι σ’ αὐτή τή ζωή, τότε μετά θάνατον, στήν αἰωνιότητα. Ὅποιος ἐδῶ δέ θρηνήσει τόν ἑαυτό του, θά θρηνεῖ ἐκεῖ αἰώνια.
Στούς ἀρχάριους ἡ προέλευση τῶν δακρύων ἔχει πολλές καί ποικίλες μορφές.  Συγκεκριμένα:συμβαίνουν δάκρυα ἐκ φύσεως, ἀπό τό Θεό, ἀπό θλίψη ἀξιοκατάκριτη ἤ ἐπαινετή, ἀπό κενοδοξία, ἀπό ἀκολασία, ἀπό ἀγάπη, ἀπό μνήμη τοῦ θανάτου καί ἀπό πολλές ἄλλες αἰτίες.
Εἶναι πολύ παρήγορο ὅτι ὅλων τῶν εἰδῶν τά δάκρυα μέσῳ τοῦ φόβου τοῦ Θεοῦ μποροῦν νά στραφοῦν σέ δάκρυα καθαρῶς πνευματικά καί σωτήρια.
Ἡ ἀληθινή κατάνυξη εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ καί τά δῶρα Του ὁ Θεός τά δίνει μόνο σ’ αὐτούς πού τά ζητοῦν, ἀνοίγει σέ ὅσους κρούουν, καί μόνο οἱ βιαστές ἁρπάζουν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ (Μαθτ. 11,12).
Γιά νά ἀποκτήσουμε τό ὑψηλό δῶρο τῶν δακρύων εἶναι ἀπαραίτητο νά κάνουμε ὄχι καί μικρή πορσπάθεια καί νά χρησιμοποιήσουμε κάθε εἴδους μέσα, ὅπως τή μνήμη τοῦ θανάτου καί τῶν αἰώνιων βασάνων, τή διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τήν ὑπομονή, τήν αὐταπάρνηση, τήν ἐκκοπή τοῦ ἰδίου θελήματος, τήν ἔλλειψη ἐνδιαφέροντος γιά τίς ξένες ἁμαρτίες, τή φυλακή τῆς γλώσσας, τήν ἐγκράτεια στόν ὕπνο, τήν τροφή καί τή σωματική ἀνάπαυση.

Ὅμως, ὄχι σπάνια, συμβαίνει ὥστε κανένας στοχασμός, καμιά θλιβερή κατάσταση νά μή μποροῦν νά ἀποσπάσουν τό σωτήριο δάκρυ ἀπό μιά νεκρή καί πέτρινη καρδιά.  Κι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ματαίως ζητώντας μέ ἐπιμονή τό δάκρυ θεωροῦν τόν ἑαυτό τους δυστυχισμένο καί παραπονοῦνται καί ἀποθαρρύντονται.
Αὐτά πού κάνουν, ἄν θεωροῦνται ἀπ’ αὐτούς ὡς καθόλου ὠφέλιμα, ἀκινδύνως ἀναπληρώνουν τά δάκρυα.  Διότι τά δάκρυα συχνά ὀδηγοῦν σέ ἔπαρση τούς ἐπιπόλαιους ἀνθρώπους καί γι’ αὐτό σέ κάποιους δέ δίνονται.
Ἔχοντας τό χάρισμα τῶν δακρύων, κράτησέ το μέ ὅλη σου τή δύναμη, γιατί αὐτό πάρα πολύ εὔκολα χάνεται ἀπό τίς κοσμικές μέριμνες, ἀπό τήν πολυτελῆ ζωή, ἰδιαιτέρως ἐξ αἰτίας τῆς πολυλογίας καί τῶν ἀστειοτήτων.
Σημεῖα τῆς ἀπουσίας τοῦ φόβου τοῦ Θεοῦ καί τῆς ἀληθηνῆς συντριβῆς τῆς καρδιᾶς τοῦ χριστιανοῦ εἶναι: ἡ ἀγανάκτηση γιά τίς προσβολές, ἡ θλίψη γιά πράγματα πού σοῦ κλέψανε, ἡ σύγχυση γιά ψευδεῖς κατηγορίες, ἡ προθυμία νά ἀκοῦς ἐπαίνους, ἡ ἐπιθυμία σου νά συζητᾶς μέ τούς ἄλλους καί ν’ ἀποκτοῦν τά λόγια σου ὑπεροχή, καί πικρία, ὅταν τά λόγια σου περιφορονοῦνται.
Εἶναι ἀναγκαῖο νά ἀνοίγουμε τά μάτια τοῦ νοῦ μας, γιά νά γνωρίσουμε τόν ἑαυτό μας καί νά κατανοοῦμε ὅτι ἐχθρός τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐκεῖνος πού δέν ἀκολουθεῖ τό θέλημά Του. Ὁ ἄνθρωπος γνωρίζοντας τό μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ καί τήν προσωπική του ἀδυναμία, πρέπει νά ὑπατάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἐν τρόμῳ νά παραμένει πάντοτε στό φόβο καί τήν ἔγνοια γιά τή μετά θάνατο μοῖρα του καί νά μήν ἐπαίρεται ὅσο βρίσκεται ἐν σώματι.
Μακάριος εἶναι ὅποιος γνώρισε τήν ἀδυναμία του καί δέ βασίστηκε στά ἔργα του, ὅποιος κλαίει γιά τίς ἁμαρτίες του, δέν κρίνει τούς ἄλλους, ἀλλά παραχωρεῖ τήν κρίση στό Θεό, τόν Κριτή.
Ὅσα μεγάλα κατορθώματα κι ἄν ἐπιτύχουμε, ἄν δέν ἔχουμε πάσχουσα καρδιά εἶναι ψεύτικα και τίποτε δέν ἀξίζουν.
Σέ τίποτε δέν εὐαρεστεῖται ὁ Θεός ὅπως στίς κακοπάθειες εἴτε τίς σωματικές χάριν Αὐτοῦ εἴτε στίς στερήσεις, καί τίποτε δέν ἑλκύει τή φιλανθρωπία Του, ὅσο τά δάκρυα.
Ὅπως ἡ φωτιά καταβροχθίζει τά καλάμια, ἔτσι καί τά καθαρά δάκρυα κάθε ἀκαθαρσία νοερή ἤ φανερή.
Εἶναι πολύ καλό νά στέκεσαι τή νύκτα καί να προσεύχεσαι μέ συντριβή καί δάκρυα.  Νά, πότε ὁ θρῆνος καί τά δάκρυα εἶναι καλά.  Στήν ἐκκλησία ὅμως νά πνίγεις τά δάκρυά σου καί μόνο τό πνεῦμα νά κρατᾶς συντριμμένο.  Δέν πρέπει νά δείχνεις τά δάκρυα, γιατί αὐτά εἶναι πνευματικά μαργαριτάρια, τά ὁποῖα μέ τήν ἐπίδειξη θαμπώνουν καί χάνουν τή λάμψη καί τήν ἀξία τους.
Ὅταν κατά τό χρόνο τῆς προσευχῆς χύνεις ποταμό δακρύων, καθόλου νά μήν τό παίρνεις ἀπάνω σου σάν νά εἶσαι ἀνώτερος ἀπό πολλούς ἄλλους.
Αὐτή τή βοήθεια τήν ἔλαβε ἄνωθεν ἡ προσευχή σου, ὥστε ἐσύ πρόθυμα, ἀφοῦ ἐξομολογηθεῖς τίς ἀμαρτίες σου, μέ τά δάκρυα νά ἐξιλεώσεις τό Δεσπότη.
Ἡ ἄβυσσος τοῦ κλαυθμοῦ θά βρεῖ τήν παραμυθία, ἀλλά ἡ καθαριότητα τῆς καρδιᾶς λαμβάνει φωτισμό.  Στή γῆ δέν ὑπάρχει γλυκύτερη χαρά ἀπό ἐκείνη πού προκύπτει ἀπό τήν κατάνυξη.
Κι ἔτσι, ὅποιος θέλει νά ἀναζητήσει τήν ἁγία χαρά καί τή μακαριότητα στή γῆ, ἄς τά ἀναζητήσει στά δάκρυα τῆς προσευχῆς.