Γέροντος Παΐσιου του Αγιορείτου Λόγοι Α΄ - Δεύτερο Μέρος - Κεφάλαιο 2 «Η εποχή των πολλών ευκολιών, ίσον των πολλών δυσκολιών»

Λόγοι Α΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ"
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2001

Δεύτερο Μέρος

Κεφάλαιο 2

Η εποχή των πολλών ευκολιών, ίσον των πολλών δυσκολιών (1)

Έγιναν και οι καρδιές σιδερένιες...

Επειδή οι ανθρώπινες ευκολίες ξεπέρασαν τα όρια, έγιναν δυσκολίες. Πλήθυναν οι μηχανές, πλήθυνε ο περισπασμός, έκαναν και τον άνθρωπο μηχανή, και τώρα οι μηχανές και τα σίδερα κάνουν κουμάντο και τον άνθρωπο. Γι' αυτό έγιναν και οι καρδιές των ανθρώπων σιδερένιες. Με όλα αυτά τα μέσα που υπάρχουν, δεν καλλιεργείται η συνείδηση των ανθρώπων.  Παλιότερα οι άνθρωποι δούλευαν με τα ζώα και ήταν σπλαγχνικοί.  Αν φόρτωνες το ζώο λίγο περισσότερο και το κακόμοιρο γονάτιζε, το λυπόσουν. Αν ήταν νηστικό και κοίταζε με παράπονο, σου ράγιζε την καρδιά. Θυμάμαι, όταν αρρώσταινε η αγελάδα μας, υποφέραμε και εμείς, γιατί την θεωρούσαμε μέλος της οικογενείας μας. Σήμερα οι άνθρωποι έχουν τα σίδερα και έχουν καρδιές σιδερένιες. Έσπασε ένα σίδερο; οξυγονοκόλληση. Χάλασε το αυτοκίνητο; το πάνε στο γκαράζ. Αν δεν γίνεται, το πετάνε, δεν το πονάνε. Σου λέει: “Σίδερο είναι!” Δεν δουλεύει καθόλου η καρδιά. Έτσι όμως καλλιεργείται η φιλαυτία, ο εγωισμός.

Δεν σκέφτεται τον άλλον σήμερα ο άνθρωπος. Παλιά, αν έμενε το φαγητό για την άλλη μέρα, θα χαλούσε, και σκέφτονταν οι άνθρωποι και κανέναν φτωχό. “Προκειμένου να χαλάση, έλεγαν, ας το δώσω στον φτωχό”. Ένας που είχε πνευματική κατάσταση έλεγε: “Να φάη πρώτα ο φτωχός και ύστερα εγώ”. Τώρα το βάζουν στο ψυγείο και δεν θυμούνται τον άλλον που έχει ανάγκη. Θυμάμαι, όταν είχαμε καλή σοδειά από λαχανικά κ.λπ., δίναμε και στους γείτονες μας, τα μοιράζαμε. Τι να τα κάναμε τόσα; Έπειτα θα χαλούσαν κιόλας. Τώρα έχουν τα ψυγεία. “Γιατί να δώσουμε στους άλλους; σου λέει. Τα βάζουμε στο ψυγείο και τάχουμε για μας”. Άφησε που τόννους ολόκληρους πετούν ή θάβουν στην χωματερή και εκατομμύρια άνθρωποι αλλού πεινούν.

1) Στο κεφάλαιο αυτό φαίνεται το αγωνιστικό πνεύμα που είχε ο Γέροντας ως ασκητής και η αγωνία του μήπως αλλοιωθή το ασκητικό πνεύμα του Μοναχισμού. Ο Γέρνοντας δεν είναι ενάντιος του πολιτισμού. Θέλει να τονίση ότι δεν πρέπει να μας κυβερνάη ο πολιτισμός, αλλά να τον κυβερνούμε. Ειδικά ο μοναχός, έλεγε, θα πρέπη να κυριαρχή στα σύγχρονα μέσα και να τα χρησιμοποιή με διάκριση, για να μπορή να διοχετεύη τις δυνάμεις του στον πνευματικό αγώνα. 

Παλάβωσαν οι άνθρωποι με τις μηχανές

Δεν έχουν τελειωμό τα σύγχρονα μέσα. Τρέχουν πιο πολύ από τον νου του ανθρώπου, γιατί βοηθάει και ο διάβολος. Παλιά οι άνθρωποι που δεν είχαν αυτά τα μέσα, τηλέφωνα, φαξ, μηχανήματα ένα σωρό , είχαν την γαλήνη του, την απλότητά τους.

- Χαίρονταν, Γέροντα, την ζωή τους!

- Ναι, τώρα παλάβωσαν οι άνθρωποι με τις μηχανές! Βασανίζονται από τις πολλές ευκολίες, τους πνίγει το άγχος. Θυμάμαι, οι Βεδουΐνοι, τότε που ήμουν στο Σινά (2), πόσο χαρούμενοι ήταν. Είχαν μια σκηνή και ζούσαν απλά. Δεν μπορούσαν να ζήσουν στην Αλεξάνδρεια ή στο Κάιρο, αναπαύονταν στην ερημιά μέσα στις σκηνές. Λίγο τσάι αν είχαν, ήταν όλο χαρά και δοξολογούσαν τον Θεό. Αλλά τώρα με τον πολιτισμό άρχισαν και αυτοί να ξεχνούν τον Θεό. Μπήκαν και αυτοί στο ευρωπαϊκό πνεύμα! Τους έφτιαξαν οι Εβραίοι πρώτα καλύβια. Μετά τους πούλησαν όλα τα παλιά αυτοκίνητα του Ισραήλ (3). Ε, τους Εβραίους! Κάθε Βεδουΐνος είναι τώρα με ένα καλύβι και ένα χαλασμένο αυτοκίνητο απ' έξω, και έχουν και άγχος. Χαλάει το αυτοκίνητο, να παιδεύωνται να το φτιάξουν... Και αν εξετάση κανείς, τι βγάζουν από όλα αυτά; Ίσα-ίσα έχουν πονοκέφαλο.

Παλιά έφτιαχναν τουλάχιστον γερά πράγματα και κρατούσαν. Τώρα δίνεις του κόσμου τα χρήματα να πάρης κάτι και αμέσως χαλάει. Οπότε τα εργοστάσια δωσ' του βγάζουν νέα πράγματα και μαζεύουν τα χρήματα του κόσμου. Σκοτώνονται στην δουλειά οι άλλοι, για να τα βγάλουν πέρα. Τα μηχανήματα είναι επιστήμη των Ευρωπαίων που ασχολούνται με τα κατσαβίδια. Πρώτα φτιάχνουν, ας υποθέσουμε, ένα καπάκι, μετά το κάνουν βιδωτό, μετά με κουμπί, πιο τέλειο, πιο τέλειο... Συνέχεια δηλαδή νέα μηχανήματα τελειότερα και ο καημένος ο κόσμος ζητάει να πάρη το τελειότερο. Δεν προλαβαίνουν να ξεχρεώσουν το πρώτο, παίρνουν δεύτερο και είναι χρεωμένοι και κουρασμένοι. Πάει και ο φτωχός να πάρη ένα αυτοκίνητο από τα πιο φθηνά. Πουλάει ό,τι έχει, τα βόδια, τα άλογα – σε λίγο, όπως πάνε, θα βάζουν τα γαϊδουράκια στην βιτρίνα και θα πληρώνουν, για να βλέπουν γαϊδουράκια! - και αγοράζει το αυτοκίνητο. Μετά του χαλάει. “Δεν υπάρχουν ανταλλακτικά”, του λένε. Αναγκάζεται ο καημένος να πάρη άλλο. Να πάρη όμως τέλειο δεν μπορεί. Θα πάρη καλύτερο από το προηγούμενο και εκείνο θα πάη στην άκρη κ.ο.κ. Θέλει προσοχή! Να μην μπούμε και εμείς σ' αυτό το κανάλι, άλλη μόδα πιο τελειοποιημένη.

2) 1962 – 1964

3) Το Σινά, που τώρα ανήκει στην Αίγυπτο, τότε άνηκε στο Ισραήλ.

Έχει πάθει μεγάλη ζημιά ο κόσμος από την τηλεόραση

- Γέροντα, τώρα υπάρχει τέτοια τηλεοπτική επικοινωνία, ώστε το ίδιο λεπτό μπορεί να δη κανείς γεγονότα που συμβαίνουν στην άλλη άκρη της γης.

- Μόνον τον εαυτό τους δεν βλέπουν οι άνθρωποι, όλο τον κόσμο τον βλέπουν. Τώρα καταστρέφεται ο κόσμος από το μυαλό του. Δεν είναι ότι τους καταστρέφει ο Θεός.

- Γέροντα, η τηλεόραση κάνει πολύ κακό.

- Αν κάνη, λέει! Ήρθε κάποιος και μου έλεγε: “Η τηλεόραση, Πάτερ, είναι καλή”. “Καλά είναι τα αυγά, του λέω, άμα τα ανακατέψης όμως με κουτσουλιά, άχρηστα γίνονται”. Έτσι γίνεται και με την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Σήμερα, αν ανοίξης το ραδιόφωνο, για να ακούσης μια είδηση, πρέπει να ανεχθής να ακούσης και ένα τραγούδι, γιατί, μόλις τελειώση ένα τραγούδι, θα πη μια είδηση. Παλιά δεν ήταν έτσι. Ήξερες τι ώρα θα έλεγε την είδηση στο ραδιόφωνο, τακ, άνοιγες και άκουγες. Τώρα είσαι υποχρεωμένος να ακούσης και το τραγούδι, γιατί αν το κλείσης, θα χάσης την είδηση.

Έχει πάθει μεγάλη ζημιά ο κόσμος από την τηλεόραση, ιδίως τα παιδάκια καταστρέφονται. Ήρθε ένα παιδάκι επτά χρονών με τον πατέρα του στο Καλύβι. Έβλεπα να μιλάη με το στόμα του το δαιμόνιο της τηλεοράσεως, όπως μιλάει το δαιμόνιο με το στόμα των δαιμονισμένων. Ήταν σαν ένα μωρό να γεννήθηκε με δόντια. Σήμερα συχνά δεν βλέπεις φυσιολογικά παιδιά, είναι τέρατα. Και βλέπεις, δεν παίρνουν μια στροφή παραπάνω, αλλά αυτό που έχουν ακούσει, αυτό που έχουν δει, αυτό επαναλαμβάνουν. Έτσι θέλουν οι άλλοι να αποβλακώσουν τον κόσμο με την τηλεόραση. Δηλαδή, αυτά που ακούν οι άνθρωποι, αυτά να πιστεύουν, αυτά να κάνουν.

- Γέροντα, μας ρωτούν μητέρες πώς να κόψουν τα παιδιά τους από την τηλεόραση.

- Να δώσουν στα παιδιά να καταλάβουν ότι με την τηλεόραση αποβλακώνονται, δεν μπορούν να σκέφτωνται. Ας αφήσουμε ότι χαλούν τα μάτια τους. Αυτή η τηλεόραση είναι έργο του ανθρώπου, αλλά υπάρχει και άλλη τηλεόραση, η πνευματική. Όταν δηλαδή με την απέκδυση του παλαιού ανθρώπου καθαρίζωνται και τα μάτια της ψυχής, τότε βλέπει ο άνθρωπος πιο μακριά χωρίς μηχανές. Είπανε στα παιδιά τους γι' αυτή την τηλεόραση; Να καταλάβουν την πνευματική τηλεόραση, γιατί με αυτά τα κουτιά θα χαζέψουν. Οι Πρωτόπλαστοι είχαν το διορατικό χάρισμα. Αυτό χάθηκε μετά την πτώση. Όταν διατηρήσουν τα παιδιά την Χάρη του Αγίου Βαπτίσματος, θα έχουν και διορατικό χάρισμα, πνευματική τηλεόραση. Θέλει προσοχή, δουλειά πνευματική. Οι μανάδες σήμερα χάνονται με χαμένα πράγματα και μετά: “Τι να κάνω, Πάτερ; Χάνω το παιδί μου!”

Ο μοναχός και τα σύγχρονα μέσα

- Γέροντα, πώς πρέπει να χρησιμοποιή ο μοναχός τα σύγχρονα μέσα;

- Να κοιτάξη να έχη πάντα λίγο κατώτερο από αυτό που χρησιμοποιεί ο κόσμος. Εμένα με αναπαύει να χρησιμοποιώ τα ξύλα για ζέστη, για μαγείρευμα και για εργόχειρο. Όταν όμως έτσι που πάνε με το εμπόριο των δασών μας εξαφανίσουν τα ξύλα και θα είναι δυσεύρετα, τότε θα χρησιμοποιήσω το κατώτερο που θα χρησιμοποιή ο κόσμος, σόμπα πετρελαίου ή δεν ξέρω τι άλλο θα είναι φθηνό και ταπεινό για θέρμανση, γκαζιέρα για το εργόχειρο κ.λπ.

- Πώς μπορεί να διακρίνει κανείς μέχρι ποιο σημείο είναι κάτι απαραίτητο σ' ένα Κοινόβιο;

- Αν σκέφτεται κανείς μοναχικά, μπορεί να το βρη. Αν δεν σκέφτεται μοναχικά, όλα απαραίτητα είναι και μετά γίνεται κοσμικός και χειρότερος από κοσμικός. Σαν μοναχοί θα πρέπη να ζήσουμε τουλάχιστον λίγο κατώτερα απ' ό,τι στον κόσμο ή τουλάχιστον όπως ζούσαμε στον κόσμο. Όχι να έχω καλύτερα πράγματα από αυτά που είχα στο σπίτι μου. Το Μοναστήρι κανονικά πρέπει να είναι πιο φτωχό από το σπίτι μου. Αυτό βοηθάει εσωτερικά τον μοναχό και βοηθάει και τον κόσμο. Τα έχει κανονίσει έτσι ο Θεός, να μη βρίσκουν ανάπαυση σ' αυτά τα πράγματα οι άνθρωποι. Αν τους λαϊκούς τους βασανίζη αυτή η εξέλιξη η κοσμική, πόσο μάλλον τον μοναχό! Αν βρισκόμουν σ' ένα πλούσιο σπίτι και μου έλεγε ο νοικοκύρης, “πού θέλεις να σε φιλοξενήσω, για να ευχαριστηθής, στο σαλόνι με τα επίσημα έπιπλα ή σ' έναν σταύλο που έχω με κανα-δυό κατσίκες;” ειλικρινά σας λέω, εκεί στον σταύλο με τα κατσίκια θα ένιωθα μεγαλύτερη ανάπαυση. Γιατί, όταν ξεκίνησα για καλόγερος, δεν έφυγα από τον κόσμο, για να βρω καλύτερο σπίτι, να βρω παλάτι. Ξεκίνησα για κάτι χειρότερο από αυτό που είχα. Αλλιώς δεν κάνω τίποτε για τον Χριστό. Αλλά η σημερινή λογική είναι αυτή: “Καλά, θα μου πουν, αν μείνης σε ένα παλάτι, σε τι θα βλάψη την ψυχή σου; Εκεί στον στάυλο θα μυρίζη άσχημα, ενώ στο παλάτι θα έχη και μια ευωδία, θα μπορής να κάνης και καμμιά μετάνοια”. Πρέπει να υπάρχη αισθητήριο πνευματικό. Βλέπεις, στην πυξίδα έχει και το ένα βέλος μαγνήτη και το άλλο μαγνήτη και γυρίζει. Ο Χριστός έχει μαγνήτη, αλλά πρέπει κι εμείς να πάρουμε λίγο μαγνήτη, για να γυρίζουμε προς τον Χριστό.

Παλιά τι δυσκολίες υπήρχαν στα Κοινόβια! Θυμάμαι, στην κουζίνα είχαν ένα καζάνι μεγάλο και είχαν την μανέλλα, για να το σηκώνουν. Με τα ξύλα άναβαν φωτιά, για να μαγειρέψουν. Πότε δυνατή φωτιά, πότε σιγανή, κολλούσαν τα φαγητά. Όταν κολλούσαν τα ψάρια, είχαν μια ατσαλόσκουπα, για να τα ξεκολλούν. Άντε να μαζεύυμε μετά την στάχτη από την φωτιά, να την βάζουμε σ' ένα πιθάρι που είχε μια τρύπα από κάτω, να ρίχνουμε νερό να κατασταλάξη η αλισίβα, για να πλύνουμε τα πιάτα. Τα χέρια γίνονταν χάλια. Και το νερό το ανεβάζαμε με το μαγγάνι στο αρχονταρίκι. Μερικά πράγματα που γίνονται σήμερα στα Μοναστήρια, δεν δικαιολογούνται. Είδα σ' ένα Μοναστήρι να κόβουν το ψωμί με μηχανή. Δεν ταιριάζει! Να είναι ένας άρρωστος ή φιλάσθενος, που δεν μπορεί να κόψη το ψωμί με το μαχαίρι, και είναι ανάγκη να το κόψη, γιατί δεν υπάρχει άλλος, τότε εκείνος, τέλος πάντων, δικαιολογείται. Αλλά να βλέπης τώρα έναν γεροδεμένο να κόβη το ψωμί με την ρόδα! Αυτός μπορεί να δουλέψη κομπρεσέρ και παίρνει την ρόδα, για να κόψη το ψωμί, και το θεωρεί κατόρθωμα!

Κοιτάξτε στα πνευματικά να προπορεύεσθε. Μη χαίρεσθε μ' αυτά τα πράγματα, μηχανές, ευκολίες κ.λπ. Αν φύγη από τον Μοναχισμό το πνεύμα της ασκήσεως, δεν έχει νόημα μετά η μοναχική ζωή. Αν βάζουμε την ευκολία πάνω από την καλογερική, δεν θα κάνουμε προκοπή. Ο μοναχός αποφεύγει τις ευκολίες, γιατί δεν τον βοηθάνε πνευματικά. Στην κοσμική ζωή δυσκολεύονται οι άνθρωποι από τις ευκολίες τις πολλές. Στον μοναχό, ακόμη και αν έβρισκε σ' αυτά ανάπαυση, δεν ταιριάζει η ευκολία. Να μη ζητούμε ανέσεις. Την εποχή που έζησε ο Μέγας Αρσένιος δεν υπήρχαν ούτε λουξ ούτε τίποτε άλλο, υπήρχαν επίσημοι φανοί στα ανάκτορα με λάδι πολύ λεπτό. Δεν μπορούσε να φέρη έναν τέτοιο φανό στην έρημο; Αλλά δεν το έκανε. Είχε ένα φιτίλι ή βαμβάκι και λάδι απ' αυτά τα σπορέλαια, ό,τι είχαν τότε, και αυτό χρησιμοποιούσε (4).

Στο διακόνημα πολλές φορές δικαιολογούμε τον εαυτό μας να έχουμε μηχανές ή διάφορες άλλες ευκολίες, για να γίνη γρήγορα η δουλειά και να αξιοποιηθή δήθεν ο χρόνος μας στα πνευματικά, και τελικά ζούμε πολυμέριμνη ζωή, με άγχος, σαν κοσμικοί και όχι σαν καλόγεροι. Όταν πήγαν σ' ένα Μοναστήρι μερικοί νέοι μοναχοί, το πρώτο πράγμα που έκαναν, ήταν να πάρουν ταχυβραστήρες, για να έχουν χρόνο να κάνουν πνευματικά, και μετά κάθονταν με τις ώρες και κουβέντιαζαν. Δεν είναι δηλαδή ότι τις ευκολίες θα τις χρησιμοποιήσουν, για να κερδίσουν χρόνο και να τον αξιοποιήσουν στα πνευματικά. Σήμερα με τις ευκολίες κερδίζουν χρόνο, και χρόνο για προσευχή δεν έχουν.

- Γέροντα, άκουσα να λένε ότι και ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης ήταν προοδευτικός!

- Ναι, ήταν προοδευτικός! Τέτοιου είδους προοδευτικότητα είχε σαν την σημερινή!... Ας διαβάσουν τον βίο του Αγίου Αθανασίου. Αχ, είχαν φθάσει τους οκτακόσιους, τους χίλιους οι μοναχοί, και πόσος κόσμος πήγαινε για βοήθεια! Πόσοι φτωχοί, νηστικοί πήγαιναν να φάνε ψωμί, να φιλοξενηθούν στην Λαύρα! Για να τα βγάλη πέρα ο Άγιος είχε πάρει δυό βόδια για τον μύλο ας πάρουν και αυτοί σήμερα βόδια! Αναγκάσθηκε να κάνη φούρνο, σύγχρονο για την εποχή του, για να δίνη ψωμί στους ανθρώπους. Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες τα Μοναστήρια τα είχαν προικίσει με περιουσίες, γιατί ήταν σαν Φιλανθρωπικά Ιδρύματα. Τα Μοναστήρια τα έφτιαχναν, για να βοηθιέται πνευματικά και υλικά ο κόσμος. Γι' αυτό έδιναν δωρεές οι αυτοκράτορες.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι όλα θα χαθούν και θα παρουσιασθούμε μπροστά στον Θεό χρεωμένοι, εμείς κανονικά οι μοναχοί έπρεπε να έχουμε όχι αυτά που πετάνε οι σημερινοί άνθρωποι, αλλά εκείνα τα άχρηστα που πετούσαν την παλιά εποχή οι πλούσιοι στους λάκκους. Δύο πράγματα να θυμάστε, πρώτα ότι θα πεθάνουμε, ύστερα ότι ίσως πεθάνουμε όχι με φυσιολογικό θάνατο, και πρέπει να είστε έτοιμες να πεθάνετε με αφύσικο θάνατο. Αν θυμάστε αυτά τα δύο, όλα θα πάνε καλά και από πνευματική πλευρά και από κάθε άλλη πλευρά. Όλα μετά βρίσκουν τον δρόμο τους.

4) Ο Άγιος Αρσένιος ο Μέγας (354) καταγόταν από την Ρώμη. Ήταν μέγας κατά την σοφία και την αρετή. Ονομαζόταν “πατήρ Βασιλέων”, γιατί ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος του ανέθεσε την μόρφωση των δύο παιδιών του. Το 394 μετά από θεία πληροφορία αναχωρεί για την έρημο της Αιγύπτου. Αν και είχε ζήσει στα ανάκτορα, διακρίθηκε ως μοναχός για την μεγάλη αυστηρότητα και την σκληραγωγία του.

Η στέρηση πολύ βοηθάει

- Γέροντα, γιατί σήμερα ο κόσμος ταλαιπωρείται τόσο πολύ;

- Γιατί αποφεύγει τον κόπο. Αυτή η άνεση είναι που τον αρρωσταίνει και τον ταλαιπωρεί. Οι ευκολίες στην εποχή μας έχουν αποβλακώσει τον κόσμο. Αυτή η μαλθακότητα σήμερα έχει φέρει και τις πολλές αρρώστιες. Παλιά τι τραβούσαν για να αλωνίσουν! Τι κόπος, αλλά και τι γλυκό ήταν το ψωμί! Πού να έβλεπες ψωμί πεταμένο! Αν εύρισκες κανένα κομματάκι, το μάζευες και το ασπαζόσουν. Όσοι πέρασαν Κατοχή βλέπουν ένα κομμάτι ψωμί και το βάζουν στην άκρη, ενώ οι άλλοι το πετούν, δεν καταλαβαίνουν την αξία του. Πετάνε κομμάτια ψωμί στα σκουπίδια, δεν το εκτιμούν. Ούτε ένα “δόξα σοι ο Θεός” δεν λένε οι περισσότεροι για τις ευλογίες που δίνει ο Θεός. Σήμερα όλα γίνονται με άνεση.

Η στέρηση πολύ βοηθάει. Όταν στερούνται κάτι οι άνθρωποι, τότε μπορούν να αναγνωρίσουν την αξία του. Όσοι στερούνται με επίγνωση, με διάκριση, με ταπείνωση, για την αγάπη του Χριστού, αισθάνονται την πνευματική χαρά. Αν π.χ. κάποιος πη, “δεν θα πιώ νερό σήμερα, γιατί ο τάδε είναι άρρωστος, Θεέ μου, δεν μπορώ να κάνω τίποτε περισσότερο” και το κάνη, ο Θεός θα τον ποτίση όχι με νερό αλλά με λεμονάδα πνευματική, με θεϊκή παρηγοριά. Οι ταλαιπωρημένοι, μια παραμικρή βοήθεια να τους προσφέρη κανείς, έχουν πολλή ευγνωμοσύνη. Ένα αρχοντόπουλο καλομαθημένο, όλα τα χατήρια να του κάνουν οι γονείς του, τίποτε δεν το ευχαριστεί. Μπορεί να τα έχη όλα και βασανισμένο να είναι. Τα κάνει όλα γυαλιά-καρφιά. Ενώ μερικά παιδάκια, τα καημένα, για την παραμικρή βοήθεια αισθάνονται μεγάλη ευγνωμοσύνη. Αν ένας φίλος βρεθή να τους βάλη τα ναύλα για το Άγιον Όρος, πόσο ευγνωμονούν και αυτόν και τον Χριστό! Ακούς πολλά πλουσιόπαιδα να λένε: “Τάχουμε όλα, γιατί να τάχουμε όλα;” Γκρινιάζουν, γιατί καλοπερνούν, αντί να ευγνωμονούν τον Θεό και να βοηθούν και κανέναν φτωχό! Αυτή είναι η μεγαλύτερη αχαριστία! Νιώθουν κενό, γιατί δεν τους λείπει τίποτε από τα υλικά. Τα βάζουν και με τους γονείς, γιατί τους τα έχουν όλα έτοιμα, και φεύγουν από το σπίτι και γυρίζουν με ένα γυλιό στην πλάτη. Και οι γονείς να τα δίνουν χρήματα, να τους πάρουν τηλέφωνο, για να μην ανησυχούν, και εκείνα να αδιαφορούν. Και τελικά καταλήγουν οι γονείς να τα ψάχνουν. Ένα παλληκάρι τα είχε όλα, αλλά δεν ήταν ευχαριστημένο με τίποτε. Έφυγε κρυφά από το σπίτι και κοιμόταν μέσα στα τραίνα, για να ταλαιπωρηθή. Και ήταν και από καλή οικογένεια! Ενώ, αν είχε μια δουλειά και ζούσε με τον ιδρώτα του, θα είχε νόημα ο κόπος του και θα ήταν αναπαυμένο και θα δοξολογούσε τον Θεό.

Σήμερα οι πιο πολλοί δεν στερούνται, γι' αυτό δεν έχουν φιλότιμο. Αν δεν κοπιάζη κανείς, δεν μπορεί να εκτιμήση και τον κόπο των άλλων. Τι νόημα έχει λ.χ. να ζητάς επάγγελμα άνετο, να βγάζης χρήματα και μετά να ζητάς ταλαιπωρία; Οι Σουηδοί, που παίρνουν για όλα επίδομα από το κράτος και δεν κοπιάζουν, γυρίζουν στους δρόμους. Κοπιάζουν για τον αέρα, νιώθουν άγχος, γιατί έχουν εκτροχιασθή πνευματικά, όπως οι ρόδες που, όταν βγουν από τον άξονα, τρέχουν στον δρόμο χωρίς σκοπό και καταλήγουν στον γκρεμό.

Οι πολλές ευκολίες αχρηστεύουν τον άνθρωπο

Ο κόσμος κοιτάζει την ομορφιά σήμερα και έτσι ξεγελιέται, με την ομορφιά. Τους Ευρωπαίους (5) τους βοηθάει αυτό, συνέχεια με τα κατσαβίδια φτιάχνουν όμορφα, καινούργια πράγματα, δήθεν πιο πρακτικά, για να μην κουνούν τα χέρια τους οι άνθρωποι. Παλιά με τα μέσα που χρησιμοποιούσαν στην εργασία τους οι άνθρωποι, δυνάμωναν. Τώρα με τα μέσα που χρησιμοποιούν, χρειάζεται να κάνουν μετά φυσιοθεραπεία, μασάζ. Οι γιατροί εξασκούνται στο μασάζ τώρα! Βλέπεις σήμερα μαραγκούς με κάτι κοιλιές! Πού να εύρισκες παλιά μαραγκό με κοιλιά! Γιατί με την πλάνη που πήγαινε πέρα-δώθε κοιλιές θα έμεναν;

Οι πολλές ευκολίες, όταν ξεπερνούν τα όρια, τον αχρηστεύουν τον άνθρωπο και τεμπελιάζει. Ενώ μπορεί να γυρίση κάτι με το χέρι, σου λέει: “Όχι, καλύτερα να πατήσω ένα κουμπί και να γυρίση μόνο του”! Όταν συνηθίζη κανείς με το εύκολο, θέλει όλο εύκολα μετά. Σήμερα οι άνθρωποι θέλουν να δουλεύουν λίγο και να πληρώνονται πολύ. Αν γίνεται να μη δουλεύουν και καθόλου, ακόμη καλύτερα! Αυτό το πνεύμα έχει προχωρήσει και στην πνευματική ζωή, θέλουμε να αγιάσουμε δίχως κόπο.

Και οι περισσότεροι που είναι ευαίσθητοι στην υγεία είναι από την καλοπέραση. Αν γίνη ένας πόλεμος, έτσι όπως είναι καλομαθημένοι οι άνθρωποι, πώς θα αντέξουν; παλιά τουλάχιστον ήταν και σκληραγωγημένος ο κόσμος, ακόμη και τα παιδιά, και άντεξαν. Τώρα θέλουν βιταμίνες B, C, D και... μερσεντές, για να ζήσουν! Βλέπεις, και ένα ατροφικό παιδί, αν εργασθή, δυναμώνουν τα μπράτσα του. Πολλοί γονείς έρχονται και μου λένε: “Είναι παράλυτο το παιδί μου”, ενώ στην πραγματικότητα έχει μια ευαισθησία στα πόδια. Εκείνοι το ταΐζουν, αυτό κάθεται, το ταΐζουν, κάθεται. Όσο κάθεται, τόσο τα πόδια γίνονται πιο ατροφικά και μετά καταλήγει στο καροτσάκι: “Κάνε προσευχή, μου λένε, το παιδί μου είναι παράλυτο”. Τώρα ποιος είναι παράλυτος, το παιδί ή οι γονείς; Τους λέω να τα δίνουν τροφές που δεν παχαίνουν, να τα βάζουν να περπατούν λίγο. Μετά πέφτει το βάρος και κινούνται σιγά-σιγά πιο φυσιολογικά, μέχρι που παίζουν και ποδόσφαιρο! Ο Θεός θα βοηθήση τα πραγματικά παράλυτα παιδιά, που δεν βοηθιούνται ανθρωπίνως. Ένα παιδάκι στην Κόνιτσα, πολύ ανάποδο, είχε καή από βόμβα. Το ποδαράκι του είχε μαζευτή και δεν μπορούσε να το τεντώση. Επειδή όμως δεν ησύχαζε και από την ζωηράδα του το κουνούσε συνέχεια, τέντωσαν τα νεύρα και έγινε καλά. Πήγε και αντάρτης στον Ζέρβα!

Και εγώ, όταν πιάστηκε το πόδι μου από ισχιαλγία, έκανα τα κομποσχοίνια περπατώντας και δυνάμωσε. Η κίνηση πολλές φορές βοηθάει. Αν αρρωστήσω δυό-τρεις μέρες και δεν μπορώ να κινηθώ, λέω: “Βοήθησέ με, Θεέ μου, λίγο μόνο να σηκωθώ, να κινηθώ, και ύστερα θα τα βολέψω... Θα πάω να κόψω ξύλα”. Γιατί, αν παραμείνω ξαπλωμένος, θα γίνω χειρότερα. Γι' αυτό, μόλις βρω λίγο κουράγιο, και να είναι ακόμη κρυωμένος, ζορίζομαι και σηκώνομαι να κόψω κανένα ξύλο. Ντύνομαι γερά, ιδρώνω, και φεύγει το κρύωμα. Ξέρω, φυσικά, ότι με την ξάπλα είναι πιο αναπαυτικά, αλλά ζορίζω τον εαυτό μου και σηκώνομαι, και φεύγουν όλα. Να, βλέπω, όταν έχω κόσμο και κάθωμαι στο κούτσουρο, πιάνομαι. Μπορώ να πάρω ένα στρωσιδάκι και να βάλω – αλλά πού να βρεις μετά για όλους. Γι' αυτό ύστερ κάνω μια ώρα κομποσχοίνι την νύχτα περπατώντας. Και επειδή έχω πρόβλημα κάτω στα πόδια που κατεβαίνει το αίμα, μετά τεντώνω και λίγο τα πόδια μου. Αν αφήσω τον εαυτό μου έτσι, πρέπει να με υπηρετούν. Ενώ τώρα υπηρετώ τον κόσμο. Καταλάβατε; Γι' αυτό ο άνθρωπος να μην χαίρεται το ξάπλωμα, γιατί δεν βοηθάει.

- Γέροντα, η άνεση πάντοτε βλάπτει;

- Ναι, εκεί κοντά στο Καλύβι μου είναι ένας Κύπριος μοναχός, ο Γερο-Ιωσήφ από την Καρπασία. Είναι εκατόν έξι χρονών (6) και εξυπηρετείται ακόμη μόνος του. Πού στον κόσμο σήμερα! Μερικοί συνταξιούχοι δεν μπορούν να περπατήσουν. Αδυνατίζουν τα πόδια τους, παχαίνουν κιόλας από το καθισιό και αχρηστεύονται. Ενώ, αν έκαναν κάτι, πολύ θα βοηθιόνταν. Τον Γερο-Ιωσήφ τον πήραν στην Μονή Βατοπεδίου. Τον έπλυναν, τον έλουσαν, τον περιποιήθηκαν, αλλά εκείνος τους είπε: “Μόλις ήρθα εδώ, αρρώστησα. Εσείς μ' αρρωστήσατε. Να με πάτε στο Καλύβι μου να πεθάνω”. Αναγκάσθηκαν και τον πήγαν πίσω. Πήγα μια μέρα να τον δω. “Τι γίνεται; του λέω. Έμαθα πήγες στο Μοναστήρι”. “Ναι, πήγα, μου λέει. Με πήραν με το αυτοκίνητο, με πήγαν κάτω, μ' έλουσαν, με καθάρισαν, με περιποιήθηκαν, αλλά εγώ αρρώστησα. “Να με πάτε πίσω”, τους είπα. Μόλις έφθασα εδώ, έγινα καλά!” Δεν βλέπει και πλέκει κομποσχοίνια. Μια φορά που του έστειλα λίγο φιδέ, είπε: “Τι, για χτικιάρικο με πέρασε ο Γερο-Παΐσιος και μου στέλνει φιδέ;” Τρώει φασόλια, ρεβίθια, κουκιά. Έχει τέτοια υγεία! Παλληκάρι είναι! Με δύο μπαστούνια περπατάει και πηγαίνει και μαζεύει χόρτα με δυό μπαστούνια. Σπέρνει κοκκάρι, κουβαλάει νερό να πλύνη τα ρούχα του, το κεφάλι του. Να διαβάση μετά την Ακολουθία του, τα Ψαλτήρια, να κάνη τον κανόνα του, την ευχή. Να δήτε, πήρε μάστορες να του φτιάξουν την σκεπή και πήγε με τα δυό μπαστούνια να ανεβή στην σκάλα να δη τι κάνουν. “Κατέβα κάτω!” του λένε. “Όχι, θ' ανέβω, τους λέει, να δω πώς τα φτιάχνετε”! Πολύ ταλαιπωρείται. Ξέρετε όμως τι χαρά νιώθει! Φτερουγίζει η καρδιά του! Τα ρούχα του οι Πατέρες τα παίρνουν κρυφά να τα πλύνουν. Τον ρώτησα μια φορά: “Ε, τι κάνεις με τα ρούχα;” “Μου τα παίρνουν, μου λέει, πολλές φορές, έτσι κρυφά μου τα παίρνουν. Τα πλένω και 'γω, βάζω εκεί αυτά τα “κλίνια”(7), τα αφήνω λίγες μέρες στην σκάφη και καθαρίζουν”! Βλέπεις μια εμπιστοσύνη στον Θεό, και οι άλλοι να τα έχουν όλα και να έχουν και την φοβία κ.λπ. Με την περιποίηση αυτός αρρώστησε, με την εγκατάλειψη έγινε καλά.

Η καλοπέραση δεν βοηθάει. Η άνεση δεν είναι για τον μοναχό. Είναι ατιμία στην έρημο. Μπορεί να είσαι καλομαθημένος, όμως πρέπει να σκληραγωγηθής, αν είσαι υγιής, διαφορετικά δεν είσαι μοναχός.

5) Ο Γέροντας, όταν αναφέρεται στους Ευρωπαίους και στην Δύση, δεν υποτιμά τους λαούς αυτούς, αλλά θέλει να χτυπήση το ορθολογιστικό και αθεϊστικό πνεύμα.

6) Τον Νοέμβριο του 1990

7) Εννοεί το απορρυπαντικό “ΚΛΙΝ”.

συνεχίζεται.....