Ὁ ἀόρατος κόσμος τῶν ἀγγέλων. (†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος Καντιώτης

Ὁ ἀόρατος κόσμος τῶν ἀγγέλων

 (†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος Καντιώτης

Ακούσατε, ἀγαπητοί μου, πρὸ ὀλίγου τὸ «Πιστεύω». Εἶνε δώδεκα ἄρθρα. Σπανίως κείμενο ἔχει τόσο μεγάλη ἀξία  ὅση  ἔχει τὸ κείμενο τοῦ «Πιστεύω». Λίγα λόγια, ἀλλὰ μεγάλη οὐσία, πολλὰ τὰ διδάγματα.  Στὸ  πρῶτο ἄρθρο τοῦ «Πιστεύω»  ὁμολογοῦμε - διακηρύσσουμε ἐκ βάθους καρδίας τὴν πίστι μας ὅτι ὑπάρχει Θεός· εἰς πεῖσμα τῶν δαιμόνων καὶ εἰς πεῖσμα τῶν  ἀθέων ὑπάρχει Θεός· αὐτὴ εἶνε ἡ βάσις, τὸ θεμέλιο.
Στὸ Σύμβολο τῆς πίστεως διακηρύσσουμε ἀκόμη, ὅτι ὁ Θεὸς δὲν εἶνε ὅπως οἱ ἀρχαῖοι εἰδωλολατρικοὶ θεοί, ποὺ κάθονται μὲ χλιδὴ καὶ ῥαστώνη ἐπάνω στὶς κορυφὲς τοῦ Ὀλύμπου, ἀλλὰ εἶνε Πατέρας ποὺ ἀγκαλιάζει ἀνατολὴ καὶ  δύσι, βορρᾶ καὶ νότο, καὶ τὸ ἐνδιαφέρον του φτάνει μέχρι τὰ μικρότερα πλάσματά του.
Διακηρύσσουμε ἀκόμη, ὅτι  ἡ δύναμί του εἶνε ἀσύλληπτη· αὐτὸς εἶνε ἡ ὄντως ὑπερδύναμις· κακῶς λέγονται ὑπερδυνάμεις μερικὰ ἐπίγεια κράτη· τίποτα δὲν εἶν᾽ αὐτὰ μπροστὰ στὴν  ἄπειρη δύναμι τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ. Ὁμολογοῦμε ἀκόμα, ὅτι  ὁ Θεὸς εἶνε «ποιητὴς οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων» (ἄρθρ. 1).
Ἐπάνω σ᾽ αὐτὴ τὴν  τελευταία πρότασι, ποὺ λέει ὅτι ὁ Θεὸς εἶνε «ποιητὴς ὁρατῶν καὶ ἀορά- των»,  θὰ μοῦ  ἐπιτρέψετε νὰ πῶ λίγες λέξεις.

* * *

Ὁ Θεός, ἀγαπητοί μου, ἔφτειαξε τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα. Ποιά εἶνε τὰ ὁρατά; Εἶνε ἐκεῖνα ποὺ  βλέπει ὁ ἄνθρωπος ἔστω καὶ μὲ μικροσκόπιο ἢ τηλεσκόπιο. Ὁρατὰ εἶνε ἐκεῖνα ποὺ ὑποπίπτουν στὶς πέντε αἰσθήσεις. Τὰ ὁρατὰ διακρίνονται σὲ τρεῖς κατηγορίες.
Στὴν πρώτη ἀνήκουν ἐκεῖνα ποὺ ἔχουν μόνο τὴν  ὕπαρξι. Ποιά εἶν᾽ αὐτά· εἶνε τὰ βουνά, τὰ λαγκάδια, οἱ ποταμοί, οἱ λίμνες, οἱ θάλασσες, τὰ μέταλλα ποὺ  κλείνει στὰ σπλάχνα της ἡ γῆ…. Αὐτὴ εἶνε ἡ πρώτη κατηγορία τῶν  ὁρατῶν ὄντων.
Δευτέρα κατηγορία εἶνε ἐκεῖνα ποὺ δὲν ἔχουν μόνο τὸ  εἶναι, ἀλλὰ ἔχουν καὶ τὸ  αὐξάνειν, παρουσιάζουν αὔξησι. Ῥίχνεις λόγου χάριν  ἕνα μικρὸ σπόρο μέσα στὴ  γῆ,  κι ἀπ᾽ αὐτὸν τί βγαίνει; Θεέ μου  Θεέ μου! φτάνει ἕνας σπόρος ν᾽ ἀποδείξῃ ὅτι ὑπάρχει Θεός. Μέχρι τῆς στιγμῆς δὲν  μπόρεσε ἀλλ᾽ οὔτε μέχρι συντελείας τοῦ αἰῶνος θὰ μπορέσῃ κανεὶς νὰ φτειάξῃ σπόρο. Πέφτει ὁ σπόρος μέσ᾿ στὴ γῆ κι ἀπ᾽ αὐτὸν βγαίνει ἕνα ὡραῖο λουλούδι, βγαίνουν σπαρτά - θάλασσα ὁλόκληρη, βγαίνει ἕνα πελώριο δέντρο… Ὅλα αὐτὰ ἔχουν ὄχι ἁπλῶς τὸ εἶναι ἀλλὰ καὶ τὸ αὐξάνειν.

Καὶ ὑπάρχει καὶ τρίτη ἀνώτερη κατηγορία, στὴν ὁποία ἀνήκει ὁ ἄνθρωπος, ποὺ ἐκτὸς ἀπὸ τὴν  ὕπαρξι καὶ τὴν  αὔξησι ἔχει καὶ κάτι ἄλλο μοναδικό. Δὲν εἶνε μόνο ὅπως τὸ μέταλλο ποὺ ὑπάρχει, δὲν εἶνε μόνο ὅπως τὸ  δέντρο ποὺ αὐξάνει· ἔχει καὶ αὐτὸ ποὺ τὸν ἀναδεικνύει κορωνίδα τῆς θείας δημιουργίας. Καὶ αὐτὸ εἶνε, παρακαλῶ, ὁ νοῦς, ἡ σκέψις, ποὺ φτάνει μέχρι τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ. Ἡ σκέψις ἀναδεικνύει τὸν Πασκάλ, τὸν Ἀινστάιν, τοὺς μεγάλους ἐφευρέτες.

Ὁ ἄνθρωπος εἶνε διπλός, ὁρατὸς καὶ ἀόρατος. Ὁρατὸ εἶνε τὸ σῶμα του, ἀόρατη εἶνε ἡ ψυχή του. Ὡς πρὸς τὸ σῶμα δὲν ὑπάρχει μεγάλη διαφορὰ μεταξὺ τῶν  ἀνθρώπων· μικρὲς εἶνε οἱ διαφορὲς ὡς πρὸς τὴ σωματικὴ διάπλασι. Ἐκεῖ ποὺ  ὑπάρχουν τεράστιες διαφορὲς εἶνε στὸ  ἀόρατο μέρος, ποὺ ἀποτελεῖ τὸν κυρίως ἄνθρωπο.
Ὀρθὰ ἔλεγε ὁ Σωκράτης, ὅτι ἄνθρωπος εἶνε ὄχι αὐτὸ ποὺ φαίνεται ἀλλ᾽ ἐκεῖνο ποὺ δὲν φαίνεται. Τὸ ὁρατὸ τὸ βλέπουμε· τί γίνεται μὲ τὸ ἀόρατο; Τί κλείνει αὐτὴ τὴ στιγμὴ μέσα του ὁ  καθένας μας; Ποιός τὸ γνωρίζει; Ἔχεις δίπλα τὴ γυναῖκα σου· ξέρεις τί  ἔχει  μέσα στὴν καρδιά της, ποιά εἶνε τὰ αἰσθήματά της; Ἄγνωστο. Μυστικὸς κόσμος.
Ὁρατὸς λοιπὸν ὁ ἄνθρωπος ὡς πρὸς τὸ σῶμα, ἀόρατος ὅμως ὡς πρὸς τὴν  ψυχή. Τὸ σῶμα του ἀποτελεῖται ἀπὸ ὑλικὰ στοιχεῖα καὶ ὡς πρὸς αὐτὸ συγγενεύει μὲ τὸν ὑλικὸ κόσμο, μὲ τὰ ὀρυκτὰ τὰ φυτὰ καὶ τὰ ζῷα,  ἐνῷ μὲ τὴν ψυχή του ποὺ εἶνε πνεῦμα συγγενεύει μὲ τὸν οὐράνιο κόσμο. Γίνεται ἔτσι ὁ κρίκος ποὺ ἑνώνει τὸν ὁρατὸ κόσμο μὲ τὸν ἀόρατο.

Ποιητὴς ὁ Θεὸς «ὁρατῶν καὶ ἀοράτων». Ἀλλὰ σταματᾷ ἐδῶ ἡ δημιουργία; ἡ ζωή, ποὺ ἀρχίζει ἀπὸ μιὰ ἀμοιβάδα καὶ φτάνει μέχρι τὶς τελειότερες μορφές, μέχρι τὸν ἄνθρωπο, τελειώνει ἐκεῖ; Ὄχι.
Ἡ Γραφὴ διδάσκει, ὅτι  παραπάνω ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ὑπάρχει ἕνα ἀνώτερο ὄν. Καὶ τὸ ὂν αὐτὸ εἶνε οἱ ἄγγελοι. Οἱ ἄγγελοι δὲν ἔχουν σῶμα ὅπως ἐμεῖς· εἶνε αἰθέρια πνευματικὰ ὄντα.
Μὰ ὑπάρχουν; θὰ ρωτήσῃ κάποιος. Ὑπάρχουν. Ποιός τὸ  βεβαιώνει;  Ἡ ἁγία  Γραφή. Πλῆθος οἱ μαρτυρίες. Πότε ἔγιναν  οἱ ἄγγελοι; Πρὸ τῆς δημιουργίας τοῦ φυσικοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου. Οἱ ἄγγελοι εἶδαν τὸ  ὑπέροχο θέαμα νὰ δημιουργοῦνται τὰ ἄστρα καὶ τότε πῆραν τὶς κιθάρες τους καὶ ἔψαλαν ὕμνο στὸ  Θεό (βλ. Ἰὼβ 38,7).

Ὑπάρχουν οἱ ἄγγελοι. Ἄγγελο βλέπουμε στὸν Ἀβραὰμ ὅταν προσέφερε τὸν μονογενῆ υἱό του θυσία, ἄγγελο στὸ  Λὼτ ὅταν εἰδοποιήθηκε ὅτι σὲ λίγο  θὰ γίνουν στάχτη οἱ ἀκόλαστες πόλεις, ἄγγελο στὸ ὄρος Σινὰ ὅταν ὁ Μωυσῆς δέχτηκε τὴν ἀποκάλυψι, ἄγγελο στὸ λάκκο τῶν  λεόντων ὅπου ἔρριξαν τὸν  Δανιήλ, ἄγγελο στὸν Ἠσαΐα, ἀγγέλους σὲ ὅλη τὴν παλαιὰ διαθήκη.
Ἀγγέλους πρὸ παντὸς βλέπουμε στὴν καινὴ διαθήκη. «Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τὸ  Χαῖρε» (Ἀκάθ. ὕμν. Α), ὅτι  θὰ γεννηθῇ ὁ Σωτὴρ τοῦ κόσμου. Ἄγγελος στοὺς ποιμένες τὴν  ἀλησμόνητη ἐκείνη νύχτα ποὺ γεννήθηκε ὁ Χριστός· ἀναρίθμητο σμῆνος ἀγγέλων ἔψαλαν τὸ «Δόξα  ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. 2,14).
Ἄγγελος κατόπιν στὴ Γεθσημανῆ,  ὅταν ὁ Χριστὸς πάλευε μὲ τὸ  θάνατο καὶ εἶπε ἐκεῖνο τὸ δυσερμήνευτο «Πάτερ μου…, παρελθέτω ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο· πλὴν οὐχ  ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλ᾽ ὡς σύ» (Ματθ. 26,39).  Ἄγγελος στὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου. Ἄγγελοι στὸ μνῆμα ὅταν  ἀκούστηκε τὸ ἄγγελμα τῶν  ἀγγελμάτων, ἡ νίκη  καὶ ὁ θρίαμβος ὅτι ἀνέστη ὁ Κύριος.

Ὑπάρχουν λοιπὸν ἄγγελοι. Καὶ ποιό εἶνε τὸ ἔργο τους; Ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ· «Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος σαβαώθ, πλήρης ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ τῆς δόξης σου» (Ἠσ. 6,3 καὶ θ. Λειτ.).

Γεννᾶται τώρα τὸ  ἐρώτημα· ἔμειναν ὅλοι οἱ ἄγγελοι σταθερὰ προσηλωμένοι στὸ  Θεό; Ὄχι δυστυχῶς. Ὡς ἐλεύθερα ὄντα εἶχαν κι αὐτοί, ὅπως ὁ ἄνθρωπος, τὴ δυνατότητα νὰ ἐκλέξουν, νὰ μείνουν πιστοὶ στὸ  Θεὸ ἢ ὄχι.  Καὶ ἡ Γραφὴ μᾶς ἀπαντᾷ, ὅτι  ἔγινε στάσις ἐπάνω στὸν οὐρανό, στάσις μεγάλη· ὅτι ἕνας ἄγγελος, ὁ λαμπρότερος, ὁ ὁποῖος γι᾽ αὐτὸ ὀνομάζεται Ἑωσφόρος, ὅπως τὸ ἄστρο τῆς αὐγῆς, γιατὶ ἔλαμπε στὸν οὐράνιο κόσμο, αὐτὸς ὁ ἄγγελος ἁμάρτησε.
Ποιά  εἶνε ἡ ἁμαρτία τοῦ ἀγγέλου; πορνεία, μοιχεία; Ὄχι  τέτοια πράγματα, διότι δὲν ἔχει σῶμα.
Ὑπάρχει κάτι χειρότερο. Τὸ μεγαλύτερο ἁμάρτημα δὲν εἶνε κάποιο ἀπὸ τὰ σαρκικά· θανάσιμα εἶνε αὐτά, ἀλλὰ χειρότερο εἶνε ἐκεῖνο ποὺ  οἱ πρόγονοί μας ὠνόμαζαν «ὕβριν», καὶ «ὕβρις» θὰ πῇ ἐγωισμός, ὑπερηφάνεια.
Ὑπερηφανεύθηκε δηλαδὴ ὁ πρῶτος ἄγγελος καὶ τί εἶπε· Ἐγὼ θ᾽ ἀνεβῶ στὸν οὐρανό, θὰ στήσω τὸ θρόνο μου  πάνω ἀπ᾽ τ᾽ ἄστρα, θὰ γίνω ὅμοιος  μὲ τὸν Ὕψιστο (βλ. Ἠσ. 14,13-14). Κι ὅταν συλλογίστηκε αὐτὴ τὴν  ὑπερήφανη σκέψι, ἀμέσως ἔπεσε σὰν  ἀστραπὴ καὶ κατρακύλησε στὰ  τάρταρα τοῦ ᾅδου (βλ.  Λουκ. 10,18).  Καὶ ὅλες οἱ θρησκεῖες τοῦ κόσμου διατηροῦν τὴν  ἰδέα αὐτή, ὅτι ὁ διάβολος ἢ σατανᾶς ἔπεσε.
Τὴν ὥρα  ἐκείνη ποὺ ἔπεφτε ὁ Ἑωσφόρος προκάλεσε σεισμὸ στὸν οὐράνιο κόσμο καὶ πα- ρέσυρε μαζί του ἕνα τάγμα ἀγγέλων ποὺ ἔγι- ναν  δαίμονες. Τότε ὁ ἀρχάγγελος Μιχαὴλ σάλ- πισε αὐτὸ ποὺ ἀκοῦμε στὴ  θεία Λειτουργία·

«Στῶμεν καλῶς». Αὐτὸ τὸ «Στῶμεν καλῶς» εἶνε τοῦ  ἀρχαγγέλου Μιχαήλ.  Βλέποντας νὰ κλονί- ζωνται ἄγγελοι καὶ νὰ κατρακυλοῦν οὐράνιες δυνάμεις, σήμανε συναγερμὸ στὰ στρατεύματα τοῦ οὐρανοῦ· φώναξε τὸ «Στῶμεν καλῶς» καὶ τὰ οὐράνια τάγματα στάθηκαν στὴ θέσι τους.

* * *

Ἀλλὰ  θὰ μοῦ  πῇ  κάποιος· Στὸν αἰῶνα ποὺ πᾶμε μὲ τοὺς πυραύλους στὸ  διάστημα, ἐσὺ κάθεσαι καὶ μᾶς μιλᾷς περὶ ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων;… Τὸ ξέρω, ἀγαπητοί μου, ὅτι οἱ ἄπιστοι  καὶ ἄθεοι δὲν πιστεύουν ὅτι  ὑπάρχουν ἄγγελοι. Ἀλλ᾽ ὅσο  εἶνε βέβαιο ὅτι ὑπάρχει ἄνθρωπος, τόσο βέβαιο εἶνε ὅτι ὑπάρχει καὶ ἄγγελος.
Ὅταν βέβαια ὁ ἄθεος ἐκεῖνος ἀστροναύτης γύρισε ἀπὸ τὴν  πρώτη του πτῆσι στὸ διάστημα καὶ τὸν ρώτησαν οἱ ὁμοϊδεάτες του τί εἶδε, ἀπήντησε εἰρωνικὰ ὁ ἀνόητος, ὅτι δὲν εἶδε φτερὰ ἀγγέλου!  Ἀλλὰ  τί ἦταν τὸ  ταξίδι του; Ἕνα  βῆμα ἁπλῶς ἔξω ἀπὸ τὴ Γῆ. Σὰ νὰ βγῇς ἐσὺ λίγο ἔξω ἀπ᾽ τὸ σπίτι  σου. Ἕνα  βῆμα ἔκανε ὁ ἄνθρωπος, ὁ ὑπερήφανος καὶ ἐγωιστής, καὶ καυχᾶται.  Ποῦ νὰ φτάσῃ στὰ  ἄκρα  τοῦ σύμπαντος!  Πρέπει νὰ ταξιδεύῃ μὲ ταχύτητα φωτὸς ἐπὶ ἑκατομμύρια χρόνια.

Πέρα ἀπὸ τὴν ὕλη ὑπάρχει τὸ πνεῦμα. Τὸ δὲ πνεῦμα εἶνε  ὁ Θεός. Καὶ κοντὰ στὸ  Θεὸ ὑπάρχουν τὰ τάγματα τῶν  οὐρανίων στρατιῶν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος


Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Γεωργίου πόλεως Φλωρίνης τὸ Σάββατο 8-11-1980 μὲ ἄλλο τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 16-10-2012.