Απάντηση Μητροπολίτη Γουμενίσσης Δημητρίου περί Ησυχαστηρίων στον κ.Δημήτριο Κανελλόπουλο

Είχαμε δημοσιεύει (ΕΔΩ) επιστολή από το Δικηγορικό Γραφείο Πατρών του Νομικού Συμβούλου κ. Ιωάννη Κανελλόπουλου,  έγγραφο που απεστάλει προς τον Μακαριώτατο κι όλους του Μητροπολίτες, όπου εκφράζει την ιερά αγανάκτησή του δια τα τεκταινόμενα περί «Γενικού Κανονισμού των Ιερών Ησυχαστηρίων».
Παρακάτω παραθέτουμε την απάντηση  του Μητροπολίτη Γουμενίσσης κ. Δημητρίου
________________

Αξιότιμε κ. Κανελλόπουλε,

το σχέδιο Κανονισμού περί Ησυχαστηρίων αποτελεί προϊόν σοβαρής προσπάθειας της Συνοδικής Επιτροπής (Σ.Ε.) επί του Μοναχικού Βίου της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Καθήκον της Επιτροπής ήταν να εισηγηθεί ένα εύχρηστο πλαίσιο ιδρύσεως και λειτουργίας Ησυχαστηρίων με βάση τους Ι. Κανόνες και την κείμενη νομοθεσία, το οποίο να περιέχει γενικές κατευθυντήριες ρυθμίσεις, που άπτονται της νομικής φύσεώς τους ως νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, προκειμένου να καλυφθεί η αντικανονική δημιουργία δύο τύπων Ιερών Μονών.
Στόχος του κανονιστικού αυτού κειμένου είναι να διευκολύνει την ίδρυση και λειτουργία Ησυχαστηρίων, προς εξάλειψη του σχετικού κενού στην κανονιστική νομοθεσία της Εκκλησίας της Ελλάδος, καθ’ όσον από ετών έχει στην πράξη ανασταλεί από την Δ.Ι.Σ. η διαδικασία παροχής εγκρίσεων για την ίδρυση Ησυχαστηρίων, ελλείψει Γενικού Κανονισμού.
Με Απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (Δ.Ι.Σ.) συνεστήθη Επιτροπή υπό την ημετέρα προεδρία και μέλη τον Σεβ. Μητροπολίτη Μάνης κ. Χρυσόστομο, τον Ηγούμενο του Ησυχαστηρίου της Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζηνίας Αρχιμ. Σπυρίδωνα Παυλόπουλο, την Καθηγουμένη της Ι. Μονής Θεομήτορος Ηλιουπόλεως Μοναχή Θεοφανώ Σανταμούρη, τον Ομότ. Καθηγητή της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Σπυρίδωνα Ν. Τρωιάνο, τον Ειδικό Νομικό Σύμβουλο της Ιεράς Συνόδου κ. Θεόδωρο Δ. Παπαγεωργίου και γραμματέα της τον γραμματέα της Σ.Ε. επί του Μοναχικού Βίου Αρχιμ. Ιγνάτιο Σάπιο, προκειμένου να επεξεργασθεί από νομοτεχνικής πλευράς το καταρτισθέν σχέδιο της ανωτέρω Σ.Ε..

Κατά τις δύο πολύωρες συνεδριάσεις της ειδικής Επιτροπής είχαμε την ευκαιρία να ακουσθούν και να συζητηθούν πολλές απόψεις και να επενεχθούν νομοτεχνικές βελτιώσεις.
Η Επιτροπή κατέληξε σε μια νεώτερη μορφή του σχεδίου, ενώ στον παραδοθέντα φάκελλο προς την Δ.Ι.Σ. συμπεριελήφθησαν το αρχικό σχέδιο της Σ.Ε. επί του Μοναχικού Βίου, η εισήγηση προς την ανωτέρω Σ.Ε. του Καθηγητού κ. Σπ. Κοντογιάννη, η από Ιανουαρίου 2010 γενική εισήγησή μου προς την Δ.Ι.Σ. (δημοσιευμένη στο περ. “Εκκλησία”), το «καθ’ ημάς» (όχι το «κατ’ εμέ») νεώτερο σχέδιο του Κανονισμού με επεξηγηματικές υποσημειώσεις, στο οποίο η Επιτροπή μας κατέληξε κατά πλειοψηφία.
Στον κατατεθέντα φάκελο περιελήφθησαν και οι έγγραφες παρατηρήσεις του μοναδικού μειοψηφήσαντος, Ηγουμένου Αρχιμ. Σπυρίδωνος, ο οποίος διεφώνησε επί ωρισμένων άρθρων του σχεδίου Κανονισμού, επί άλλων δε σημείων οι παρατηρήσεις του έγιναν δεκτές και έχουν ενσωματωθεί στο τελικό κείμενο. Το νεώτερο σχέδιο παρεπέμφθη εκ νέου από την Δ.Ι.Σ. προς την Σ.Ε. επί του Μοναχικού Βίου, όπως πληροφορήθηκα, και θα τύχει εκ νέου επεξεργασίας.
Με δεδομένη την δήλωσή σας ότι ως δικηγόρος έχετε συντάξει Κανονισμούς Ησυχαστηρίων, δυσκολεύομαι να πιστέψω πως διέλαθε της προσοχής σας ότι ο εν λόγω Κανονισμός οπωσδήποτε πρέπει να εγκριθεί από το Σεπτό Σώμα της Ιεραρχίας κατά τα ρητώς και σαφώς οριζόμενα στον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος (άρθρο 39 παρ. 10), επομένως δεν αρκεί η ψήφισή του από την Δ.Ι.Σ..
Επιπλέον, παρά τις ειδικές προβλέψεις του άρθρου 9 παρ. 2 περί των μερικών διοικητικών αρμοδιοτήτων της Δ.Ι.Σ. κατά το μεσολαβούν μέχρι της συγκλήσεως της Ι.Σ.Ι. χρονικόν διάστημα, ούτως ή άλλως η απαρέγκλιτη πρακτική των τελευταίων ετών είναι ότι οι Κανονισμοί εισάγονται προς έγκριση στην Ιεραρχία.
Πόσο μάλλον, όταν υπάρχει τέτοια σαφής Καταστατική πρόβλεψη! Συνεπώς, η κατηγορηματική επισήμανσή σας ότι το σχέδιο Κανονισμού «μετά ταύτα εισάγεται προς έγκριση στην Διαρκή Ιερά Σύνοδο, ώστε στην συνέχεια να δημοσιευθεί στο ΦΕΚ» ή σε παραδρομή οφείλεται ή σε άγνοια του νόμου ή σε παρασιώπησή του.
Περαιτέρω δε, όπως θα έπρεπε να γνωρίζετε, τα σχέδια Κανονισμών δεν κυκλοφορούν σε «διαβούλευση» προ συγκλήσεως της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας, κατά τον τρόπο που οι κυβερνήσεις διαλέγονται με τους πολίτες τους, αλλά τίθενται (προ της εγκρίσεώς των) υπ’ όψιν των Σεβασμιωτάτων Αρχιερέων.
Εκείνοι διαθέτουν την ποιμαντική φρόνηση και ευθύνη να εκτιμήσουν το περιεχόμενό τους και τις συνέπειές τους κατά την κυρίαρχη κρίση τους, να αφουγκρασθούν το ποίμνιό τους και ενδεχομένως να προτείνουν μεταβολές.
Ως μέλος της Εκκλησίας οφείλετε να έχετε κατά νουν ότι το Συνοδικό Πολίτευμα και ο Επισκοποκεντρικός χαρακτήρας είναι τα θεμελιώδη στοιχεία της εσωτερικής ζωής ασφαλώς και της εν Ελλάδι Ορθοδόξου Εκκλησίας, και να εμπιστεύεστε περισσότερο την ευθυκρισία των Επισκόπων Της.
Εάν πάλι ως πληρεξούσιος δικηγόρος των πελατών σας επιμένετε σε διεξαγωγή «απευθείας διαβουλεύσεων» με την Δ.Ι.Σ. ή την Ι.Σ.Ι., κατά παράκαμψη του επιχωρίου Επισκόπου, θα σας πρότεινα να τους εκπροσωπείτε βασιζόμενος στην εκκλησιαστική νοοτροπία και όχι στην κοσμική, πολιτική πρακτική.
Με λύπη μου διαπιστώνω ότι οι βιαστικές και έντονες επικρίσεις της επιστολής σας όχι μόνο σε βάρος των Σεβ. Αρχιερέων – μελών της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, αλλά και κατά των μελών της Επιτροπής μας περί το «ατόπημα» της συμμετοχής μας σε αυτήν, περί «μυστικότητας», «πλήρους μεθοδεύσεως», «ελλείμματος δημοκρατίας και ελευθερίας», «καιροσκοπίας» κ.λπ., σας τοποθετούν σε θέση αντιπαλότητας απέναντι στους φορείς και στην άσκηση του θεμελιώδους διακονικού χαρίσματος της θεοτεύκτου Εκκλησίας.
Και επειδή όλα τα ανθρώπινα τα εξηγεί κάποια «αληθεστάτη πρόφασις», τελειώνοντας, θα απαντήσω μόνο επί της ουσίας στην προειδοποίησή σας για δήθεν «κατάργηση της οικονομικής ανεξαρτησίας και αυτοτέλειας των Ησυχαστηρίων», διότι τάχα «Εν αντιθέσει με τα καταστατικά τους, θα παρεμβαίνει ο οικείος Μητροπολίτης στην οικονομική διαχείριση όποτε θέλει (χωρίς να υπάρχει κάποια βάσιμη καταγγελία)».
Εν πρώτοις, πουθενά δεν γράφεται κάτι τέτοιο στο σχέδιο του Κανονισμού. Δεύτερον, τα προβλήματα συνεργασίας μεταξύ Επισκόπου και Ι. Μονών στην συντριπτική πλειοψηφία τους ανακύπτουν, όταν δυστυχώς στην διοίκηση και διαχείριση των Ι. Μονών εμπλέκονται λαϊκοί είτε ατύπως είτε υπό διαφόρους σχηματισμούς (π.χ. «σωματείων φίλων»), οι οποίοι ενίοτε εκτρέπονται του αληθούς σκοπού τους και γίνονται οι πραγματικοί φορείς και διαχειριστές της μοναστηριακής περιουσίας.

Είμαι βέβαιος ότι συμφωνείτε πως, ακόμα και αν τα κίνητρά τους ήσαν αγαθά, μόνον η Αδελφότης δια των Οργάνων της πρέπει να διοικεί την Ι. Μονή ή το Ησυχαστήριο και να διαχειρίζεται την περιουσία τους, ως επιβάλλουν οι Ι. Κανόνες.
Τέλος, σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου επί των οποίων δεν ασκείται διαχειριστικός έλεγχος από τον δημοσιονομικό μηχανισμό του Κράτους (με επικεφαλής το Ελεγκτικό Συνέδριο), είναι περισσότερο επιβεβλημένη και ασφαλέστερη η απλή πρόβλεψη του συγκεκριμένου Σχεδίου Κανονισμού.
Ας αφήσουμε λοιπόν κατά μέρος την πρόκληση φοβικής ατμόσφαιρας με την “εντύπωση” πως οι Επίσκοποι αγαπούν τον μοναχισμό λιγότερο, από όσον οι λαϊκοί φίλοι και υποστηρικτές του.
Μετ’ ευχών
Ο Πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής
† Ο Γουμενίσσης Δημήτριος

Ρομφέα